Albert Einstein 1839: “Học từ ngày hôm qua, sống ngày hôm nay, hy vọng cho ngày mai. Điều quan trọng nhất là không ngừng đặt câu hỏi”.
Quá khứ là thời gian đã qua, hiện tại là những gì đang xảy ra, còn tương lai là ngày mai, là những gì sẽ diễn ra. Sự kiên nhẫn của ngày hôm nay có thể biến những nản lòng của ngày hôm qua thành khám phá của ngày mai. Những mục đích của ngày hôm nay có thể biến những thất bại của ngày hôm qua thành quyết tâm của ngày mai.
Mỗi cuộc đời sẽ luôn luôn cùng đồng hành: quá khứ và hiện tại còn tương lai thì luôn luôn là trong dự định và mơ ước. Tất cả những khoảnh khắc đó sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi con người là tùy thuộc vào thái độ sống và cách quan điểm của họ về chính cuộc sống của mình.
Có một câu chuyện rất thú vị khi thầy giáo hỏi học trò những câu hỏi vô cùng gần gũi mà lại khiến những học trò thấy mới mẻ và khó trả lời và sau đó là những suy nghĩ của nội tâm mình.
“Giáo sư dạy môn triết của tôi rất lập dị. Chiếc áo khoác len dày đã sờn cùng cặp kính dầy cộm xệ xuống tận chóp mũi, che gần hết khuôn mặt, càng làm nổi bật vẻ bề ngoài bê bối của thầy.
Thỉnh thoảng thầy hay khai mào cuộc thảo luận về các đề tài chẳng mấy ai quan tâm, đại khái như “Ý nghĩa cuộc sống là gì?”. Phần lớn những cuộc thảo luận đó không đi đến kết luận rõ ràng, nhưng cũng có khi chúng gây tác động manh. Chẳng hạn như câu chuyện tôi sắp kể ra đây.
– Em nào trả lời câu hỏi của thầy thì giơ tay lên – thầy nói với cả lớp – Ai có thể kể về cha mẹ mình?
Mọi người đều giơ tay.
Ai có thể kể về ông bà mình? – Khoảng ba phần tư lớp giơ tay.
Vậy em nào có thể kể về ông bà cố của mình? – Chỉ hai trong số 60 sinh viên giơ tay.
– Giờ thì các em hãy suy nghĩ kỹ đi nào – thầy bảo – Chỉ mới cách có hai thế hệ mà rất ít người biết cụ cố của mình là ai. Có thể các em từng thấy một bức ảnh cũ kỹ phai màu được cất kỹ trong hộp thuốc lá mốc meo, hay đã nghe kể một câu chuyện tiêu biểu về gia tộc mình, và biết có người trong tổ tiên mình đã lội bộ năm dặm đường để đến trường.
Nhưng mấy người trong các em thật sự biết tổ tiên mình là ai, các cụ nghĩ gì, hãnh diện, lo sợ hay mơ ước điều gì. Các em thử nghĩ xem. Chỉ trong vòng ba thế hệ thôi mà các bậc tiền nhân đều đã bị lãng quên. Vậy, liệu điều đó có xảy đến với các em sau này ko?
– Để thầy nêu câu hỏi cụ thể hơn cho các em. Các em thử tưởng tượng ra ba thế hệ sau mình. Lúc ấy các em đã ra người thiên cổ lâu rồi. Chỗ các em ngồi bây giờ sẽ là chỗ của các chít chắt. Liệu chúng có biết gì về các em không? Hay là các em cũng sẽ chìm sâu trong dĩ vãng?
Thầy nói tiếp : – Các em muốn cuộc sống của mình hiện thời sẽ là dấu hiệu báo điềm xấu hay là tấm gương soi sáng cho các thế hệ sau? Các em sẽ để lại di sản nào? Sự lựa chọn hoàn toàn tùy thuộc vào quyết định của các em. Thôi bây giờ lớp chúng ta nghỉ.
Nhưng không ai trong lớp chúng tôi đứng ngay dậy và ùa về như mọi khi. Mọi người đều ngồi lại và suy nghĩ về lời thầy nói.
Từ một câu chuyện rất thực tế về sự hiểu biết của người con về cha mẹ, ông bà, cố can… Chỉ cách ba thế hệ mà học trò đã không thể hiểu biết gì để mà kể. Đó là những con người có quan hệ huyết thống, là máu mủ ruột thịt vậy mà các em đã thấy xa lạ.
Vậy với lịch sử của một đất nước, với những gì là truyền thống tốt đẹp, với những gì mà cha ông đã dày công dựng xây, củng cố và có thể đã đổi bằng cả sự hy sinh lớn lao…Những cái thuộc về quá khứ ấy có một vị trí không hề nhỏ trong cuộc sống hiện tại và là nền tảng để ta đi đến tương lai.
Đã không ít những giá trị truyền thống bị mai một, bị phủ nhận, bị đối xử rất tàn nhẫn. Đó chính là con người đang đối đãi với chính số phận của mình trong hiện tại và tương lai.
Hãy biết quí trọng, tôn thờ quá khứ, hãy cần hết mình cho hiện tại và nghĩ về tương lai với tất cả tâm nguyện đẹp nhất. Có một câu mà người ta đã nói: “Nếu anh bắn vào quá khứ bằng súng lục thì tương lai sẽ bắn vào anh bằng đại bác”.
Nguồn: Quà tặng cuộc sống
Nhung Nguyễn biên tâp