Điển cố thành ngữ “võng khai nhất diện”

Võng khai nhất diện: lưới chụp lại rồi nhưng có một phía (nhất diện) được mở ra; thành ngữ võng khai nhất diện được dịch nghĩa là mở một lối thoát.

Thành Thang là người nhân đức và trung hậu. Một hôm, ông ra ngoài đồng thấy người đi săn bủa lưới bốn phía, và vái:

– Trên trời sa xuống, dưới đất chui lên, tất cả bốn phương đều vô mảnh lưới.

Thành Thang nghe lời vái ấy than thầm:

– Nếu vậy muôn cầm đìểu thú đều bị bắt hết còn gì?

Ông bèn truyền mở ba phía lưới ra, rồi yều cầu các thợ săn vái rằng:

Muốn lại thì lại, muốn qua thì qua

trên trời sa xuống, có cánh bay xa

dưới đất chui lên, có chân chạy ra

Con nào liều mạng, thì vào lưới ta

Cầm thú đều ra khỏi lưới hết. Bởi vậy đời sau người ta thường nói: “Mở lưới Thành Thang ” tức là ý muốn nhắc đến tích ấy.

Giăng lưới để bắt cầm thú để ăn thịt mà chỉ giăng một mặt, chừa chỗ cho con nhỏ thoát ra thì lòng nhân còn gì hơn. Tất cả các lãnh chúa phong kiến nghe thấy đều đồng thanh nói, “Đức hạnh của vua Thang thậm chí bao dung cả loài vật.” sau này, hơn bốn mươi vương quốc nhỏ đều theo Thành Thang.

Các thợ săn về sau cũng học theo Thành Thang, nhưng họ biết rằng nếu mà “võng khai tam diện”, lưới mở ba mặt thì sẽ không bắt được con gì, nên họ chỉ mở một mặt lưới. Từ đó mới có thành ngữ “võng khai nhất diện”, lưới mở một mặt.

Trong 5 năm trị vì đầu tiên của vua Thành Thang, đã xảy ra vài đợt hạn hán khiến tất cả các con sông khô cạn. Vua Thang đã rất buồn và băn khoăn. Một ngày nọ, ông cầu nguyện thành tâm và xin chỉ dẫn từ Trời Phật: “Có phải tất cả những điều này xảy ra bởi vì con đã ban ra một chiếu chỉ không thích đáng nào chăng? Có phải con đã khiến nhân dân phải chịu khổ? Đó có phải là vì nạn hối lộ lan tràn? Hay là do bọn gian thần được đặc quyền nhờ dối trá? Phải chăng cung điện quá xa hoa? Tại sao lại xảy ra hạn hán nặng như vậy? Con sẵn sàng làm bất cứ điều gì để ngăn chặn cơn hạn hán này”.

Một cơn mưa lớn bắt đầu trút xuống, trước khi ông nói xong lời cầu nguyện của mình. Người ta tin rằng tấm lòng đức hạnh và nhân từ đối với muôn dân của vua Thành Thang đã cảm động trời đất. Sự chân thành muốn hy sinh cho mọi người của Ông đã lay động Trời Phật. Triều đại nhà Thương được khai sáng bởi vua Thang đã kéo dài hơn 600 năm, truyền được tổng cộng 29 đời vua.

Biên tập Thông Lộ