Thành ngữ “Treo đầu dê, bán thịt chó” và triết lý nhân sinh sâu sắc
Người xưa thường dùng câu thành ngữ “Treo đầu dê, bán thịt chó” để chỉ những kẻ làm ăn gian dối, chuyên lừa bịt người khác trong kinh doanh. Trước cửa treo cái đầu dê quảng cáo mà bên trong thì toàn là bán thịt chó. Nói rộng ra là mánh khóe dối trá, gian lận của những người kinh doanh làm ăn bất chính.
Tuy nhiên, ít ai biết rằng, đằng sau câu thành ngữ này là câu chuyện cảm động về chú chó vì cứu chủ mà hy sinh thân mình.
Câu nói trên có nguồn gốc từ một thành ngữ của người Trung Hoa cổ: “Quải dương đầu, mại cẩu nhục”. Sau này ông bà ta chuyển nghĩa từ Hán – Việt sang thuần Việt, gọi là “Treo đầu dê, bán thịt chó”. Thành ngữ này xuất phát từ một câu chuyện cảm động sau:
Ngày xưa, ở tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc, có một người tên là Trương Thành vốn rất thích ăn thịt chó. Một lần, anh ta đi buôn ngựa ghé ngang qua một thị trấn nhỏ, từ xa nhìn thấy một quán khách ven đường đề biển hiệu: “Chuyên bán thịt chó”. Trước cửa có một con chó lông vàng bị xích trông thật béo tốt, vì quá thích thú anh ta bước ngay vào bên trong quán. Chủ quán thấy anh mang theo một hầu bao rất to, nên đã tiếp đón rất nồng hậu.
Trương Thành gọi liền 5 cân thịt chó và một bình rượu trắng. Chỉ trong chớp mắt, anh ta đã chén sạch hết tất cả. Lúc này, chếnh choáng trong hơi men, anh nghĩ đến con chó lông vàng bày trước cửa hiệu liền hỏi chủ quán: “Ông có bán con chó lông vàng trước cửa không?”.
Chủ quán nghĩ bụng đã gặp được một món hời lớn, nên liền nói: “Con chó này trông thật béo tốt, bình thường quán chỉ để trưng, nhưng nếu anh trả giá cao, tôi sẽ bán nó.”
Không do dự, Trương Thành đồng ý ngay, trả con chó với giá 10 lạng bạc để đem nó về chiêu đãi bạn bè. Thấy giá hời, chủ quán không chần chừ vội cầm lấy 10 lạng bạc đồng thời giao ngay con chó cho Trương Thành, thế là Trương Thành ung dung dắt chó đi về.
Con chó dường như biết được Trương Thành xem trọng nó nên cứ vây quanh quấn quýt bên anh. Anh đi đâu nó theo đó, không rời nửa bước. Chủ quán nhìn Trương Thành say xỉn, bước chân loạng choạng rời khỏi cửa tiệm, bất chợt ông ta nảy sinh ý xấu, lặng lẽ đi theo Trương Thành.
Quả nhiên được một quãng đường, Trương Thành choáng váng nằm mê man bất tỉnh tại một bãi cỏ. Gã chủ quán từ xa trông thấy, bèn toan tới cướp túi tiền. Nào ngờ con chó lông vàng gầm gừ xông tới, trừng mắt lên sủa không cho lão hành sự. Lão chủ quán thấy vậy sợ quá, bèn lùi ra xa.
Lúc này, gió bắc thổi càng lúc càng mạnh. Lão chủ quán thấy gió to nổi lên, bèn nghĩ ra một mưu kế ác độc khác. Ông ta chạy ra xa, rồi nhóm mồi lửa vào bãi cỏ nhằm hãm hại Trương Thành, hòng lấy cho được túi hầu bao kia.
Lửa gặp gió lớn cháy lan rất nhanh về phía Trương Thành. Con chó thấy lửa sắp lao về phía chủ mình thì vô cùng lo lắng, nó cắn vào vạt áo của Trương Thành rồi cuống quýt sủa to, nhưng anh ta vẫn nằm đó bất động. Thấy nguy hiểm gần kề với chủ, con chó bất chấp tính mạng, lao ùm xuống khúc sông gần đó cho ướt sũng người.
Sau đó, nó nhanh chóng quay trở lại nằm lăn lộn trên đám cỏ khô xung quanh chỗ Trương Thành đang nằm mê mệt. Nó cứ làm như vậy hết lần này đến lần khác cho tới khi lửa tắt hẳn. Lúc này, con chó gần như đã kiệt sức, nó vừa lạnh vừa mệt nhưng vẫn chú ý cảnh giác nằm canh chừng cho người chủ mới của mình.
Lão chủ tiệm thấy con chó thật lợi hại, lại quá trung thành không chịu rời xa chủ nó nửa bước. Ông ta bực tức không làm gì được, mắng chửi con chó, rồi cuối cùng cũng chán nản bỏ đi. Con chó canh chừng đến lúc thấy lão chủ tiệm đã rời đi thật xa, bấy giờ nó mới an tâm nằm sụp xuống bên cạnh chủ của mình. Vì đã quá kiệt sức, nó nhắm mắt lại rồi dần dần trút hơi thở cuối cùng.
Một lúc sau, Trương Thành tỉnh dậy, nhìn tàn tro xung quanh, chợt thấy con chó thân mình ướt sũng, bất giác anh ta hiểu ra mọi chuyện.
Vốn dĩ anh mua con chó không có ý tốt gì, chỉ để chén thịt nhậu với bạn bè một bữa no say, thế mà nay nó lại liều mình cứu anh thoát khỏi nguy hiểm. Quả là một chú chó trung thành, có tình có nghĩa.
Anh cảm động không kiềm được nước mắt, trong lòng vô cùng thương tiếc xót xa. Sau khi đào hố chôn con chó xong, anh nghĩ tới quán hàng thịt chó kia, mỗi ngày đã tàn sát biết bao nhiêu con chó trung thành và tình nghĩa như vậy. Nghĩ tới đó, anh liền vội vàng quay trở lại quán rượu.
Tên chủ quán thấy anh quay lại, tưởng rằng sẽ tìm cách hỏi tội nên hết sức kinh sợ. Nhưng khi ấy Trương Thành chỉ tiến đến gần chủ quán, móc tất cả số bạc còn lại trong túi định dùng để mua ngựa đưa ra trước mặt gã chủ quán, rồi nói:
“Chỗ bạc này tôi sẽ đưa hết cho ông với một điều kiện, chỉ cần ông chịu thả hết tất cả nhưng con chó bị nhốt trong lồng kia ra, và phải hứa rằng từ nay trở đi sẽ không hành nghề bán thịt chó nữa.”
Tên chủ quán nghe xong, có vẻ ngần ngại, thấy vậy Trương Thành nói tiếp: “Không bán thịt chó nữa, ông có thể kinh doanh mặt hàng khác mà. Tôi sẽ mua cho ông trước mấy con dê, ông hãy lấy một cái đầu dê treo trước cửa tiệm kia thay thế cho cái bảng hiệu kia. Như vậy cũng là khả dĩ, ông thấy thế nào?”
Tên chủ quán đưa mắt nhìn số bạc trắng, nghĩ lại cảnh ông ta đã tốn công sức như thế nào bày mưu tính kế chỉ hòng cướp cho được nó, giờ đây chỉ cần đồng ý một câu là đã dễ dàng có được số bạc ấy trong tay. Thế là, ông ta vui vẻ nhận lời đồng ý ngay.
Sau đó, Trương Thành đã đích thân đi mua cho tên chủ quán mấy con dê về làm thịt bán, đồng thời còn lấy một cái đầu dê cho lão treo trước cửa tiệm. Sau khi hoàn thành xong mọi chuyện, anh còn căn dặn chủ quán nhất định hãy giữ lời hứa của mình.
Lão chủ quán nhìn trời cao thề rằng: “Tiệm tôi luôn giữ uy tín, sẽ không bao giờ thất hứa.” Nói xong, quả thực ông ta đã bắt tay vào nấu thịt dê ngay. Lúc này, Trương Thành mới yên tâm giao số bạc trắng kia cho ông ta rồi rời đi.
Nào ngờ chẳng được bao lâu, sau khi ông ta bán hết số thịt dê kia thì lại quay về bán thịt chó giống như xưa. Sợ Trương Thành biết chuyện mình gian dối bội tín sẽ đòi lại số bạc kia, nên ông ta vẫn để nguyên cái đầu dê treo trước cửa tiệm.
Xuất phát từ câu chuyện cảm động này mà mới có câu thành ngữ: “Treo đầu dê bán thịt chó” để chỉ những người chuyên làm ăn gian dối, bất tín bất nghĩa, vì tiền mà không từ một thủ đoạn lừa lọc nào.
Nguồn: Dangnho.com
Lan Hòa biên tập