Táo bón ở trẻ em: Triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Táo bón ở trẻ em là một vấn đề phổ biến. Trẻ bị táo bón có dấu hiệu đi tiêu không thường xuyên hoặc phân khô, cứng.

Các nguyên nhân phổ biến bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, trẻ nhịn đi vệ sinh. May mắn thay, hầu hết các trường hợp táo bón ở trẻ em là tạm thời.

Khuyến khích con bạn thực hiện những thay đổi đơn giản trong chế độ ăn uống – chẳng hạn như ăn nhiều trái cây và rau quả giàu chất xơ và uống nhiều nước hơn – có thể giúp giảm bớt tình trạng táo bón. Có thể điều trị táo bón cho trẻ bằng thuốc nhuận tràng nếu có sự đồng ý của bác sỹ.

Các triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng của táo bón ở trẻ em có thể bao gồm: Đi tiêu ít hơn ba lần một tuần; Đi tiêu khó, phân khô và khó ra ngoài; Đau khi đi tiêu; Đau bụng; Dấu vết của phân lỏng hoặc nhão trong quần lót của con bạn – một dấu hiệu cho thấy phân bị đọng lại trong trực tràng; Máu trên bề mặt phân cứng

Nếu con bạn sợ đi tiêu sẽ bị đau, trẻ có thể cố gắng tránh đi. Bạn có thể nhận thấy con mình bắt chéo chân, bấu chặt mông, vặn mình hoặc méo mặt khi cố gắng giữ phân.

Khi nào đến gặp bác sĩ

Táo bón ở trẻ em thường không nghiêm trọng. Tuy nhiên, táo bón mãn tính có thể dẫn đến các biến chứng hoặc báo hiệu một tình trạng bệnh tiềm ẩn. Đưa con bạn đến bác sĩ nếu tình trạng táo bón kéo dài hơn hai tuần hoặc kèm theo: Sốt; Không ăn; Máu trong phân; Chướng bụng; Giảm cân; Đau khi đi tiểu; Một phần ruột sa ra ngoài hậu môn (sa trực tràng)

Nguyên nhân:  Táo bón thường xảy ra nhất khi chất thải hoặc phân di chuyển quá chậm qua đường tiêu hóa, khiến phân trở nên cứng và khô. Nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra táo bón ở trẻ em, bao gồm:

• Nhịn đi vệ sinh. Con bạn có thể bỏ qua nhu cầu đi tiêu vì sợ đi vệ sinh hoặc không muốn nghỉ chơi. Một số trẻ em không chịu đi khi không phải ở nhà vì chúng không thoải mái khi sử dụng nhà vệ sinh công cộng.

Đi tiêu đau đớn do phân cứng và lớn cũng có thể dẫn đến nhị đi vệ sinh. Vì nếu thấy đau khi đi ị, con bạn có thể cố gắng tránh lặp lại trải nghiệm đau này.

• Thay đổi chế độ ăn uống. Không ăn đủ trái cây và rau giàu chất xơ hoặc chất lỏng trong chế độ ăn của trẻ có thể gây táo bón. Một trong những thời điểm phổ biến khiến trẻ bị táo bón là khi chúng chuyển từ chế độ ăn toàn chất lỏng sang chế độ ăn thức ăn đặc.
• Những thay đổi trong thói quen, môi trường. Bất kỳ thay đổi nào của con bạn – chẳng hạn như đi du lịch, thời tiết nóng bức hoặc căng thẳng – có thể ảnh hưởng đến chức năng ruột. Trẻ em cũng có nhiều khả năng bị táo bón khi mới bắt đầu đi học ngoài nhà.
• Thuốc men. Một số loại thuốc chống trầm cảm và nhiều loại thuốc khác có thể góp phần gây ra táo bón.
• Dị ứng sữa bò. Dị ứng với sữa bò hoặc tiêu thụ quá nhiều sản phẩm từ sữa (pho mát và sữa bò) đôi khi dẫn đến táo bón.
• Tiền sử gia đình. Những trẻ có người nhà từng bị táo bón sẽ dễ bị táo bón hơn. Điều này có thể là do các yếu tố di truyền hoặc môi trường sống.
• Bệnh lý bẩm sinh. Một tỷ lệ nhỏ táo bón ở trẻ em chỉ ra một dị dạng giải phẫu, một vấn đề về hệ thống chuyển hóa hoặc tiêu hóa hoặc một tình trạng tiềm ẩn khác.

Các yếu tố nguy cơ

Táo bón có nhiều khả năng mắc phải ở những trẻ mà: Ít vận động; Không ăn đủ chất xơ; Không uống đủ nước; Dùng một số loại thuốc, bao gồm một số thuốc chống trầm cảm; Có tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến hậu môn hoặc trực tràng; Bị rối loạn thần kinh

Các biến chứng

Mặc dù táo bón ở trẻ em có thể gây khó chịu nhưng nó thường không nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu táo bón trở thành mãn tính, các biến chứng có thể bao gồm: Đau rát vùng da xung quanh hậu môn (rò hậu môn); Sa trực tràng, khi trực tràng sa ra ngoài hậu môn; Ứ đọng phân; Tránh đi tiêu vì đau, khiến phân bị va đập dồn lại ở đại tràng và trực tràng và rò rỉ ra ngoài.

Phòng ngừa

Để giúp ngăn ngừa táo bón ở trẻ em:

• Cho trẻ ăn thức ăn giàu chất xơ: Chế độ ăn giàu chất xơ có thể giúp phân trẻ mềm hơn. Cho trẻ ăn nhiều thức ăn giàu chất xơ, chẳng hạn như trái cây, rau, đậu, ngũ cốc nguyên hạt và bánh mì. Nếu con bạn không quen với chế độ ăn nhiều chất xơ, hãy bắt đầu bằng cách chỉ bổ sung vài gam chất xơ mỗi ngày để ngăn ngừa đầy hơi và chướng bụng.

Lượng chất xơ được khuyến nghị là 14 gam cho mỗi 1.000 calo trong chế độ ăn của trẻ.

Đối với trẻ nhỏ, điều này có nghĩa là tiêu thụ khoảng 20 gam chất xơ mỗi ngày. Đối với trẻ em gái vị thành niên và phụ nữ trẻ là 29 gram một ngày. Và đối với nam thanh niên và nam thanh niên là 38 gram mỗi ngày.

• Khuyến khích con bạn uống nhiều nước.
• Thúc đẩy hoạt động thể chất: Hoạt động thể chất thường xuyên giúp kích thích chức năng ruột hoạt động bình thường.
• Tạo thói quen đi vệ sinh: Thường xuyên dành thời gian sau bữa ăn cho trẻ đi vệ sinh nhưng không bắt ép. Nếu cần thiết, hãy cung cấp một bệ để chân để con bạn có thể thoải mái khi ngồi trên bồn cầu và có đủ lực để tống phân ra ngoài.
• Nhắc con bạn chú ý đến tiếng gọi của tự nhiên: Một số trẻ em mải chơi đến mức bỏ qua nhu cầu đi tiêu. Nếu sự chậm trễ như vậy xảy ra thường xuyên, chúng có thể góp phần gây ra táo bón.
• Hãy ủng hộ, khuyến khích trẻ: Khen thưởng những nỗ lực của con bạn chứ không phải kết quả. Cho trẻ những phần thưởng nhỏ khi cố gắng đi tiêu. Phần thưởng có thể là nhãn dán, một cuốn sách hoặc trò chơi đặc biệt chỉ sau (hoặc có thể trong) khi đi vệ sinh. Và đừng trừng phạt một đứa trẻ làm bẩn quần lót của mình.
• Xem lại các loại thuốc: Nếu con bạn đang dùng thuốc gây táo bón, hãy hỏi bác sĩ về các lựa chọn khác.

Nguồn: Mayoclinic

Thảo Nguyên biên tập