Những lời nói tưởng chừng như vô hại lại có tác động mạnh mẽ đến vận mệnh của mỗi người. Có người lời nói ra như như ngọc, làm người ta được an ủi, làm người ta được vui vẻ. Còn có người thì chuyên nói lời xằng bậy, khuấy đảo thị phi, hại người hại mình. Nhưng cho dù là ai đi nữa cũng đều phải chịu trách nhiệm cho lời mình đã nói. Một lời nói ra quyết định phúc họa. Bàn luận đúng sai hay khuyết điểm của người khác lại chính là đang tự hủy đi vận mệnh chính mình
Tại hai nền văn minh lớn của Thế giới là Trung Quốc và Ấn Độ đều lưu lại những lời răng dạy về việc tu khẩu. Sử liệu Trung Quốc cũng có chép lại các câu chuyện răn dạy người sau về việc giữ gìn lời ăn tiếng nói.
Suốt ngày bàn khuyết điểm của người khác làm ảnh hưởng đến công danh sự nghiệp của chính mình
Chuyện kể ở huyện Nghi Hưng có một người tên gọi là Phan Thư Thăng. Vào mùa thu năm Khang Hi thứ 23 (1684), Phan Thư Thăng nằm mộng, trong mộng anh ta đi đến điện Quan Đế, vừa lúc trông thấy một người đang chấm bài thi.
Sai nha gọi tên người thứ nhất, người thứ nhất vừa bước vào thì ngay lập tức đã bị đuổi ra lại. Người thứ hai được xướng tên chính là Phan Thư Thăng…Rồi sau đó một người mặt đỏ xuất hiện, người này đội một chiếc mũ lên đầu của anh ta. Trước đó, Phan Như Thăng đã nhìn thấy phía trên tường có treo một cái bảng vàng. Người xếp vị trí đầu bảng chỉ có hai chữ là Vi Tiếp, mà không ghi họ.
Phan Thư Thăng sau khi tỉnh lại thì cảm thấy rất kinh ngạc. Sau khi công bố kết quả thi, Phan Thư Thăng đỗ vị trí đầu bảng. Anh ta nhớ lại cái tên “Vi Tiếp” đã xuất hiện trong mộng, do vậy liền đi khắp nơi hỏi thăm về người này. Về sau được biết người này tên là Phó Lộc Dã ở huyện Lâu.
Phó Lộc Dã cũng là một người tài hoa và có danh tiếng trong vùng. Văn chương của Phó Lộc Dã ở hai đợt thi trước được đánh giá rất cao. Quan chủ khảo vốn dĩ định chấm bài thi của anh ta ở vị trí đầu bảng. Nhưng không hiểu vì sao bài thi của anh ta ở đợt thi thứ ba bị mất, nên giám khảo đành đánh rớt anh ta vậy.
Được biết Phó Lộc Dã rất có tài ăn nói. Tuy nhiên, anh ta bình sinh rất thích bàn luận về đúng sai cũng như khuyết điểm của người khác. Có người từng phân tích rằng, sở dĩ Phó Lộc Dã thi rớt, công danh bị tước là bởi vì anh ta không tích khẩu đức.
Sau khi danh sách đỗ đạt được công bố, quan chủ khảo vì tiếc nuối tài hoa của Phó Lộc Dã, nên đã đặc biệt hẹn gặp riêng anh ta. Nhưng sau đó, Phó Lộc Dã đã rất uất hận, không lâu sau thì qua đời vì bị chướng bụng.
Không bàn về đúng sai của người khác, tự tránh được họa tai
Văn Trưng Minh (1470-1559) là một trong bốn đại tài tử của vùng đất Ngô Trung dưới thời nhà Minh. Ông có khá nhiều thành tựu ở lĩnh vực thư pháp và văn học. Lúc bấy giờ danh tiếng của ông rất lớn, nổi tiếng khắp vùng Giang Nam. Rất nhiều người tìm đến bái sư.
Thường ngày Văn Trưng Minh không thích nghe đàm luận về việc sai quấy của người khác. Nếu có ai đó cứ muốn luận về đúng sai của người khác, thì ông luôn khéo léo đổi đề tài, khiến người đó không thể tiếp tục bàn luận thị phi được nữa.
Trong suốt cuộc đời mình Văn Trưng Minh luôn duy trì thói quen trên. Ông một đời chú trọng tu khẩu đức.
Chuyện kể về việc Ninh Vương có ý muốn chiêu mộ Văn Trưng Minh, do đó đã sai người mang thư và rất nhiều tiền của đến Văn gia. Văn Trưng Minh lấy cớ bệnh nặng nằm liệt giường để từ chối, sau đó cũng không viết thư hồi đáp lại Ninh Vương.
Sau khi sứ giả rời đi, một người bạn của ông khuyên nhủ rằng: “Hiện nay, Ninh Vương là người mà tất cả người trong thiên hạ đều muốn quy phục. Trong vương phủ của ông ta trống một chức quan, muốn thỉnh mời ngài đến đó đảm nhiệm chức vụ. Sao ngài chẳng học theo Mai Thừa, Tư Mã Tương Như mà vào hưởng phúc nơi Vương phủ?”
Văn Trưng Minh nghe xong chỉ cười mà không nói lời nào. Ông có khả năng nhận biết và phán đoán về một người, có thể ông đã sớm biết Ninh Vương là người như thế nào, nhưng cũng không vì vậy mà bàn luận về đúng sai hay ưu khuyết điểm của ông ta.
Vào năm thứ 14 Minh Vũ Tông Chính Đức (năm 1519), Ninh Vương bị Vương Dương Minh đánh bại. Ninh Vương vì mưu phản mà khiến bản thân thân bại danh liệt.
Nói lời xấu ác, bị hóa thành con sâu lớn
Khi Đức Phật Thích Ca còn tại thế, cạnh thành Vương Xá có một cái hồ, nước bên trong hồ khá bẩn, toàn là phẩn tiện ô uế. Tất cả những đồ vật bẩn thỉu ô uế của các gia đình sống trong thành đều đổ hết xuống cái hồ này.
Trong hồ có một con sâu lớn, hình dáng tựa con rắn, nhưng lại có bốn chân, quanh năm suốt tháng sống trong hồ đó. Có một lần, Đức Phật Thích Ca dẫn các đệ tử đến bên hồ, rồi hỏi mọi người liệu có ai biết về túc duyên của con sâu này không? Mọi người đáp rằng: “Chúng con không biết”.
Đức Phật khai thị rằng, vào thời xa xưa, có nhiều thương nhân đi biển làm ăn buôn bán và thu hoạch được rất nhiều châu báu. Họ đã dùng những báu vật quý giá nhất để cúng dường cho các tăng nhân. Lúc đó có những tăng nhân đang tu hành trong núi đã tiếp nhận cúng dường và giao hết cho 1 tăng nhân đại diện bảo quản.
Khi nguồn thực phẩm gần cạn, các tăng nhân muốn lấy lại những châu báu đã gửi. Nhưng không ngờ, tăng nhân kia lại nuốt lời không thừa nhận, xem tất cả châu báu đó là của cải của chính mình, còn tức giận và dùng những lời lẽ xấu xa để mắng chửi cac tăng nhân khác. Chúng tăng trông thấy vị tăng nhân khia đã khởi tâm sân giận, thân tâm bị vây chặt bởi ác niệm, do đó liền lập tức rời đi.
Bởi tham lam, cố tình chiếm đoạt tài vật công hữu, lại ác độc mắng nhiếc chúng tăng, sau khi chết bị đọa vào địa ngục, bị ngâm trong phân tiểu sôi sùng sục, trải qua 92 kiếp như vậy mới được thoát ly. Mãi cho đến thời đại của Đức Phật Thích Ca vị tăng nhân đó vẫn chưa thể có lại được thân ngươi.
Vậy mới thấy phúc hay họa đều từ miệng mà ra. Mỗi chúng ta đừng nên bàn luận đúng sai hay khuyết điểm của người khác. Cũng đừng dùng những lời lẽ động ác mà xúc phạm hay tổn thương tự trọng của người khác. Mỗi một lời nói đều tạo nghiệp duyên. Nên cần cẩn trọng và kiệm lời.
Nguồn: Epochtime/Oanh Lê
Vũ Nam biên tập.