Cà gai l eo hay còn gọi là cà gai dây, cà Hải Nam, cây cà bò,… từ lâu đã được ông cha ta sử dụng để giải rượu, tiêu độc, làm mát gan. Ngày nay, khi y học phát triển, các nhà khoa học đã nghiên cứu cho thấy rằng trong cà gai leo có chất glycoalcaloid có khả năng chữa các bệnh liên quan đến gan rất hiệu quả.
Giới thiệu cà gai leo
Cà gai leo là một vị thuốc nam quý của Y học cổ truyền, là cây leo nhỏ có chiều cao khoảng 1m. Thân hóa gỗ ở gốc cây, cành non tỏa rộng, phân cành nhiều, cành phủ nhiều lông tơ màu trắng hình sao, có nhiều gai cong màu vàng.
Lá cây hình bầu dục mọc so le, gốc tròn đầu tù, mặt trên của lá màu xanh sẫm, mặt dưới màu nhạt và phủ đầy lông tơ, hai mặt lá đều có gai ở gân chính và vô số gân nhỏ. Hoa cà gai leo màu tính nhạt mọc từ 2 – 5 hoa ở kẻ lá. Quả mọng, hình cầu, lúc còn non quả màu vàng xanh, khi chín quả màu đỏ cam, cuống quả dài khoảng 2cm.
Cà gai leo thường ra hoa vào khoảng tháng 4 hoặc tháng 5, quả mọc từ tháng 7 đến tháng 9
Cây gà gai leo có mấy loại ?
Cà gai leo có 2 loại bạn nên chú ý để tránh nhầm lẫn khi sử dụng: Cà gai leo hoa trắng: dây nhỏ để dùng làm thuốc Cà gai leo hoa tím: dây lớn ít dùng còn gọi là cà gai lớn
Cây cà gai leo mọc ở đâu
Cà gai leo thường mọc hoang ở các vùng đồng bằng và trung du, không mọc ở miền núi cao. Ở nước ta, nó phân bố rộng khắp các tỉnh từ Hải Phòng tới Bình Thuận. Vì là loài ưa ẩm, ưa sáng và chịu nóng được nên chúng thường mọc ở nơi có nhiều ánh sáng để nó có thể sinh trưởng và phát triển tốt.
Bộ phận dùng của cây cà gai leo
Cây cà gai leo thường được thu hoạch quanh năm. Người ta thường dùng rễ, cành lá và cả quả để làm thuốc cũng như chế biến món ăn. Cà gai leo thu hái quanh năm, sau đó rửa sạch, thái nhỏ, phơi hay sấy khô hoặc có thể dùng tươi.
Thành phần hóa học của cà gai leo
Trong thân và rễ cây có chứa tinh bột và nhiều chất hóa học khác như ancaloit, glycoancaloit… có khả năng bảo vệ tế bào gan rất tốt giúp ngăn ngừa các bệnh liên quan đến gan như viêm gan, xơ gan, men gan cao, kìm hãm và làm âm tính vi rút viêm gan.
Cà gai leo có tác dụng gì?
Cà gai leo rất tốt đối với những người thường xuyên tiếp xúc với bia rượu và người suy giảm chức năng gan.
Cà gai leo có vai trò như thế nào trong y học
Cà gai leo là một loại thảo dược quý có nhiều tác dụng hỗ trợ và phòng ngừa nhiều loại bệnh khác nhau.Vì là dược liệu quý nên cây cà bò được Đông y và Y học hiện đại trọng dụng:
Cà gai leo trong Y học cổ truyền
Cây cà bò có vị hơi the, tính ấm, hơi có độc nên từ lâu, ông cha ta đã dùng rễ và thân cây cà dây để chữa bệnh gan, gan yếu, mẫn ngứa. Ngoài ra, nó còn được dùng để làm mát và giải độc cơ thể.
Đồng bào thiểu số ở Tây Nguyên xem cà gai leo là tiên dược trị rắn cắn, đặc biệt là bệnh gan. Sở dĩ gọi nó là “tiên dược” vì nó phát huy tác dụng rất tốt trong các trường hợp vàng da chướng bụng, ăn uống không tiêu, người mệt mỏi.
Cà gai leo trong y học hiện đại
Trong y học hiện đại, cà gai leo có tác dụng gì là vấn đề được quan tâm nhiều nhất. Các nhà khoa học đã nghiên cứu, cây cà bò này từ những năm 1980. Cho đến nay đã có rất nhiều báo cáo về cây cà gai leo, hầu hết đều cho thấy rằng cà gai leo là dược liệu chữa được rất nhiều bệnh khác nhau như cảm cúm, đau nhứ xương khớp, ho gà, hen suyễn, rắn cắn, sâu răng,… đặc biệt nhất vẫn phải kể đến các bệnh liên quan đến gan.
Tác dụng chữa bệnh của cà gai leo
Theo các nhà khoa học, trong cây cà bò có chứa hoạt chất glycoalcaloid có khả năng chống oxy hóa, chữa bệnh vàng da, vàng mắt, mụn nhọt, mẩn ngứa nhân dân thường lấy cây cà gai leo về hãm nước dùng hàng ngày mà điều trị bệnh. Dưới đây là một số tác dụng nổi bật của cây cà gai leo:
Tác dụng của cà gai leo điều trị viêm gan virus B
Năm 1999, tiến sĩ y học Trịnh Thị Xuân tại bệnh viên Quân y 103 đã điều trị cho bệnh nhân viêm gan virus B bằng thuốc điều chế từ cà gai leo. Sau 2 tháng kiên trì điều trị, những triệu chứng chán ăn, mệt mỏi, vàng da, men gan cải thiện đáng kể và trở về trạng tháng bình thường. Điều đặc biệt hơn nữa là sau 3 tháng tiếp nhận điều trị, các bệnh nhân đều giảm nồng độ virus trong máu, thậ, chí bệnh viên đã ghi nhận trường hợp âm tính với virus này.
Cà gai leo hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan
Chất glycoalcaloid trong cà gai leo là dược chất có tác dụng làm chậm sự phát triển của xơ gan
Trên thế giới đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về cây cà gai leo. Tuy nhiên, trong số đó phải kể đến 2 luận án nổi bật của Viện dược liệu Trung ương năm 1987 – 2000 là “Nghiên cứu tác dụng trên collagenase của Cà gai leo“ và “Nghiên cứu tác dụng ức chế của quá trình xơ của Cà gai leo trên mô hình gây xơ gan thực nghiệm” đã công bố rằng Cà gai leo quả thật là dược liệu có công dụng ngăn ngừa và điều trị xơ gan rất tốt.
Tác dụng giải độc gan, hạ men gan của cây cà gai leo
Năm 1998, luận án của PGS.PTS Nguyễn Khắc Hải và GS.TS Nguyễn Phúc Hưng đã kết luận rằng: “ Dịch chiết từ cà gai leo có khả năng bảo vệ gan rất tốt. Không chỉ thế mà nó còn giúp hạn chế việc tăng trọng lượng gan do nhiễm độc TNT, hạn chế hủy hoại tế bào gan và làm hạ men gan nhanh.
Cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa, ức chế tế bào ung thư
Nguyễn Thị Bích Thu cho biết ngoài tác dụng điều trị các vấn đề về gan thì dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo còn có tác dụng ngăn chặn và ức chế sự phát triển của một số bệnh ung thư do virus gây ra như Ung thư gan ( Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung,…
Các bài thuốc điều trị bệnh từ cà gai leo
Trong đông y, cà gai leo được sử dụng phổ biến điều trị bệnh khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh mà các thầy thuốc Đông y thường dùng để trị bệnh:
Cà gai leo chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống ung thư gan
Dùng 30g cây cà bò, 10g dừa cạn và 10g diệp hạ châu. Đem tất cả nguyên liệu sao vàng rồi sắc lên uống. Mỗi ngày uống 1 thang đến khi bệnh thuyên giảm.
Ngăn ngừa và phòng chống bệnh gan bằng cà gai leo
Dùng 30g cà gai leo sắc cùng với 1 lít nước, sắc đến khi nước cạn còn 300ml thì tắt bếp, chia làm 3 lần uống trong ngày
Cà gai leo chữa bệnh rắn cắn
Nếu chẳng may bị rắn cắn, hãy dùng 30g rễ cà gai leo tươi rửa sạch, giã nhuyễn rồi nấu cùng 200ml nước, cho người bị rắn cắn uống liền, uống 2 lần/ ngày.
Ngày hôm sau dùng 30g rễ cà gai leo sao vàng sắc với nước, chia làm 2 lần uống. Sắc uống liên tục trong 5 ngày là sẽ khỏi
Cà gai leo có tác dụng điều trị phong thấp
Chỉ cần dùng cà gai leo, vỏ chân chim, rễ đau xương, rễ cỏ xước, dây mấu, rễ tầm xuân, mỗi vị 20g. Đem nguyên liệu sắc nước, chia làm 3 lần uống trong ngày
Cây cà gai leo chữa ho gà, hen suyễn bằng cây cà bò
Khi bị chứng ho kéo dài không ngớt, hãy dùng 10g rễ cây cà bò và 30g lá chanh sắc nước khoảng 30’ để tinh chất tan trong nước. Sau đó, tắt bếp chia làm 2 lần uống
Cây cà gai leo chữa sưng, chảy máu chân răng
Dùng 4g hạt cà gai leo tán nhỏ cho vào chén cùng 1 ít sáp ong, sau đó đốt lên xông vào chân răng, duy trì liên tục trong 1 tuần sẽ khỏi
Cà gai leo chữa bệnh phong tê thấp, nhức mỏi, đau lưng
Chuẩn bị cà gai leo, kê huyết đằng, thổ phục linh, dây gấm, lá lốt, mỗi loại 10g. Cho tất cả dược liệu vào nồi sắc lấy nước uống. Sau 1 tháng sẽ thấy kết quả
Cà gai leo có tác dụng giải độc rượu bia
Từ ngày xưa, ông cha ta đã dùng bài thuốc này để giải độc rượu bia, đây là một phương thuốc rất hiệu quả. Chỉ cần dùng 50g cà gai leo khô hãm với nước như hãm trà rồi cho người say rượu uống. dùng cách này giải rượu vừa nhanh tỉnh rượu mà không gây hại cho gan.
Cà gai leo có tác dụng giúp điều trị mụn hiệu quả
Bạn có tin không, cà gai leo còn có tác dụng trị mụn ? Hãy dùng 30g cây cà gai leo và 40g thân hoặc lá cây xạ đen sắc cùng với 1,5 lít nước, sắc đến khi cạn còn 1 lít thì tắt bếp. Chia làm nhiều lần uống trong ngày. Duy trì liên tục để có kết quả tốt nhất nhé
Đối tượng sử dụng cà gai leo
Bệnh nhân mắc viêm gan B Bệnh nhân đang điều trị thuốc kháng virus nhưng chưa hiệu quả Cà gai leo giúp cho người men gan cao, mỡ máu Cà gai leo giúp cho bệnh nhân bị xơn gan, U gan, suy giảm chức năng gan do sử dụng nhiều bia rượu Người thường xuyên phải tiếp xúc và sử dụng bia rượu
Một số lưu ý khi sử dụng cà gai leo
Cà gai leo không dành cho phụ nữ đang mang thai
Phụ nữ đang trong giai đoạn cho con bú có thể sử dụng. Qua thực tế kiểm nghiệm cho thấy cà gai leo không có tác dụng phụ đối với phụ nữ đang cho con bú, do đó bệnh nhân có thể hoàn toàn yên tâm khi sử dụng sản phẩm.
Lan Hương TH