Lão Tử nói: “Tri nhân giả trí, tự tri giả minh, thắng nhân giả hữu lực, tự thắng giả cường”. Tạm dich: Biết người là khôn, biết mình là sáng, thắng người là kẻ có sức, tự thắng mình là kẻ mạnh. Định vị cao quá thì ngã, định vị thấp quá thì khó mà tỏa sáng, chỉ cần biết lượng sức mình thì bạn mới có thể đứng cao hơn và đi được xa hơn.
01. Không đánh giá quá cao bản thân là sự khôn ngoan lớn nhất
Có câu: “Thủy chí thanh tắc vô ngư, nhân chí sát tắc vô đồ” ý muốn nói: Nước quá trong thì không có cá, người quá xét nét thì không có người đồng hành. Người nghiêm khắc quá mức, hay bới móc khuyết điểm của người khác, không thể bỏ qua lỗi lầm của người khác thì bản thân mình sẽ bị cô lập.
Nước sẽ trong hơn nếu cá rời khỏi nước, nhưng cá sẽ đối mặt với cái chết nếu rời khỏi nước, con người cũng vậy, coi trọng bản thân quá thường là tai họa.
Tục ngữ nói: “Vàng không thuần khiết, người không hoàn hảo”. Lão Tử cũng giảng: “Trị nước lớn giống như nấu cá nhỏ”, tức là đạo trị quốc giống như nấu cá nhỏ, đừng thường xuyên khuấy nồi, lật lên lật xuống, sẽ làm cá bị nát, món ăn mất ngon. Một gia đình, một đoàn thể cũng là như vậy, nếu như quy củ quá, nghiêm khắc quá thì sẽ khó tồn tại và phát triển được lâu dài, cuối cùng cũng giống như cá nhỏ bị khuấy qua khuấy lại mà hỏng cả.
Vào thời Xuân Thu và Chiến Quốc, có một người đánh xe thay mặt các quan đại thần, cảm thấy thân phận của mình trở nên cao quý vì đi theo các quan đại thần lâu năm.
Mỗi lần điều khiển chiến mã, anh ta trở nên kiêu căng ngạo mạn với những người hầu khác, theo thời gian, hành vi của anh ta khiến dư luận phẫn nộ, và họ bàn bạc về cách đối phó với anh ta.
Thấy tình hình như vậy, vợ của người đánh xe vội vàng thuyết phục, cuối cùng anh ta hiểu rằng vị trí của anh ta chỉ là người đánh xe, không phải quan chức, và điều này đã ngăn chặn một thảm họa.
Sự khôn ngoan lớn nhất của con người là phải biết nhìn nhận chính mình một cách chính xác, nếu quá đề cao bản thân thì thường sẽ sa ngã thảm hại.
Sách Lễ nghi nói: Quân tử bất tự đại kì, bất tự thượng kì công”. Người quân tử không bao giờ khoe khoang và đánh giá quá cao về bản thân, họ là người khiêm tốn, đồng thời biết cách hiểu đúng những khuyết điểm của bản thân.
Đúng như người xưa đã nói: “Khiêm thụ ích, mãn chiêu tổn”, có nghĩa là: khiêm nhường sẽ nhận được lợi ích, được cho thêm, tự mãn thì bị mất đi, chuốc lấy tổn hại. Người tự cao tự đại, tự ngã ở trên cao, dù đi tới bất cứ đâu cũng không nhận được sự chào đón. Thế mới nói, thất bại lớn nhất của con người sinh ra trên nhân thế là tự mãn, kiêu ngạo.
02. Không đánh giá thấp bản thân là sự tôn trọng lớn nhất
Cổ nhân có câu: “Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng; Thiên kim tán tận hoàn phục lai.” Tạm dịch: “Trời sinh thân ta, hẳn có dùng; Nghìn vàng tiêu hết rồi lại đến.” Trời có khi nắng khi mưa, trăng có khi tròn khi khuyết. “Sông có khúc, người có lúc”, ấy là lẽ tự nhiên.
Nhưng kẻ trí khi hưởng vinh hoa hãy thận trọng nhún mình, đừng dương dương tự đắc coi người chẳng ra gì hoặc tự cho mình quyền muốn làm gì cũng được.
Lúc gặp tai họa hãy ung dung bình thản. Người xưa dạy: “Sa cơ lỡ vận đừng bi lụy, trời sinh ta ắt có chỗ dùng”.
Trong hành trình của cuộc đời, sự tồn tại của mỗi người đều có một ý nghĩa cụ thể. Đừng coi thường bản thân chứ đừng nói là chối bỏ cuộc sống của mình.
Có một câu chuyện như vậy, từ rất lâu trước đây, một người phụ nữ luôn cảm thấy bất hạnh trong cuộc sống, nên đã hỏi thiền sư: “Bạn luôn phải học cách yêu bản thân mình trước, nhưng tôi yêu như thế nào?”
Vị thiền sư hỏi: “Bạn ghét điều gì ở bản thân?”; Nữ nhân nói: “Ta quá ngốc, sống cũng là gánh nặng cho người khác.”
Vị thiền sư nhìn cô bé ở cửa và nói với người phụ nữ rằng bạn nên nói cho cô bé nghe những gì bạn vừa nói về bản thân. Người phụ nữ lắc đầu liên tục tỏ ý nếu nói vậy thì quá tàn nhẫn, thiền sư chậm rãi nói: “Nhưng ngày nào cô cũng làm một việc tàn nhẫn như vậy”.
Trong cuộc sống này, không được coi thường bản thân chính là sự tôn trọng lớn nhất của cuộc đời. Nhà thơ nổi tiếng Lý Thanh Chiếu từng nói: “Hà tu thiển bích thâm hồng sắc, tự thị hoa trung đệ nhất lưu”.
Làm người, phải học cách khẳng định bản thân, trân trọng bản thân, không tự phụ trong cuộc sống, để có thể tỏa sáng rạng ngời.
03. Chỉ bằng cách tìm đúng vị trí, bạn mới có thể trở thành người chiến thắng
Trong thế giới rộng lớn, tất cả mọi người đều đang tìm kiếm vị trí của riêng mình, và chỉ khi tìm được nó, họ mới có thể sống hết ý nghĩa của cuộc sống.
Cây đậu Hà Lan sinh trưởng và đạt chất lượng tốt khi được trồng ở những khu vực có nhiệt độ ẩm, nhưng xương rồng chọn cách một mình đứng trên sa mạc, để trở thành một “bông hoa sa mạc anh hùng.”
Đối với con người cũng vậy, chỉ khi tìm được đúng vị trí trong cuộc sống thì họ mới có thể trở thành những nhân tài thực sự hữu ích.
Như câu nói: “Nhân quý hữu tự chi tri minh”- Điều quý giá nhất đối với một người là biết chính mình, hiểu rõ chính mình, từ đó tìm ra chính xác vị trí của mình.
Trong suốt quá khứ và hiện tại, ai đạt được điều gì đó đều rất rõ ràng về vị trí của mình. Vào thời cổ đại, Bào Thúc Nha biết về khả năng của mình nên đã tiến cử Quan Trung làm tể tướng.
Chiêm Doãn thích sách cổ viết: “Phù xích hữu sở đoản, thốn hữu sở trường; vật hữu sở bất túc, trí hữu sở bất minh; số hữu sở bất đãi, thần hữu sở bất thông. Dụng quân chi tâm, hành quân chi ý. Quy sách thành bất năng tri thử sự”; Để sống cả đời, bạn chỉ có thể trở thành người chiến thắng thực sự trong cuộc sống nếu bạn đặt bản thân mình đúng nơi đúng chỗ, nhìn thấy trình độ thực sự của mình và khiêm tốn trong trái tim.
Nguồn Aboluowang Hằng Tâm