Ca dao, tục ngữ luôn là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần, văn hóa của người Việt. Câu tục ngữ “Cá chuối đắm đuối vì con” chắc hẳn vô cùng quen thuộc với mỗi người dân Việt Nam, câu tục ngữ thể hiện tình yêu và sự hy sinh của cha mẹ đối với con cái. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết được nguồn gốc của câu nói này.
Cá chuối là loài cá nước ngọt sống ở bên ao hồ, kênh mương. Tùy theo vùng miền, loài cá này còn được gọi là cá tràu, cá lóc, cá quả.
Đặc điểm sinh trưởng của cá chuối đó là, đến mùa sinh sản, cá mẹ quây tổ trong các loài cây thủy sinh, để trứng vào rồi nấp ngay phía dưới canh chừng cẩn mật. Cá con nở rất đông, đi thành từng đàn, còn gọi là bầy dòng dòng, mẹ đi đâu con bơi theo đó.
Mỗi khi gặp chỗ nước động, nguy hiểm, cá mẹ hớp con vào miệng, lặn sâu. Cho đến khi bình yên trở lại, mẹ nhả đàn con tung tăng mặt nước hoặc gần bở kiếm ăn. Cá mẹ nằm ngay phía dưới trông con suốt cho đến khi chúng lớn khôn, tách đàn tự lập.
Chuyện kể rằng, có thời kì hạn hán rất lâu khiến ao nước bị cạn sạch. Nguồn thức ăn cho cá chuối vì thế mà trở nên khan hiếm. Đàn cá con nheo nhóc, lao nhao và teo tóp vì chẳng kiếm được gì. Cá chuối mẹ thương con, nhảy lên bờ sục sạo tìm thức ăn. Thật không may, cá chuối mẹ gặp đàn kiến nên nằm yên giả chết. Lũ kiến tưởng bở, bèn ra tín hiệu cho đồng bọn tới khuân về.
Trời nắng, đám nhớt xung quanh cá mẹ khô dần. Nhiều cú đốt của kiến đau đến buốt xương, cá chuối mẹ cố gắng chịu trận, nghĩ đến đàn con sắp được no nê.
Khi đội kiến xúm xít vây quanh, chuối mẹ khẽ cong mình, lật người về phía ao, đất cát và đàn kiến ngày càng bám theo dày đặc, chúng đốt vào mắt, vào mang, khiến cá chuối mẹ đờ đẫn, choáng váng.
Cảm giác của cá chuối mẹ vừa đói, khát, mệt, mất nước và đuối sức, tưởng chừng như không trụ lại được nữa nhưng vì đàn con đang đói, cá chuối mẹ lại tiếp tục trườn về phía bờ ao.
Chuối mẹ dùng hết sức bình sinh, cuối cùng cũng tới được bờ ao. Lúc này, nó cố gắng tung lên cao rồi bắn mình xuống nước. Hàng trăm con kiến nổi lềnh bềnh trên mặt nước. Đàn chuối con đang đói lã, mừng rỡ tha hồ đớp lấy đớp để mớ thức ăn mà mẹ chúng dốc hết sức mang về.
Sáng hôm sau, người ta thấy xác cá chuối mẹ nổi lên mặt ao, đàn cá chuối con vây quanh, ngơ ngác!
Câu nói: “Cá chuối đắm đuối vì con” của người Việt xuất phát từ câu chuyện cảm động này.
Khi gặp khó khăn, nghịch cảnh, đứng trước nguy cơ cả mẹ và con đều bị chết đói, cá chuối mẹ đã hy sinh thân mình để mang thức ăn về cho con. Câu chuyện là bài học sâu sắc dành cho các bậc làm cha mẹ và phận làm con.
Cha mẹ là người yêu thương ta vô điều kiện, công ơn sinh thành, giáo dưỡng của cha mẹ là vô cùng to lớn. Phận làm con, nhất định phải ghi nhớ, khắc ghi và làm tròn Đạo hiếu.
Lan Hòa sưu tầm