Ở nước Nhật những đứa trẻ tự mình bắt xe đi học hay thậm chí là mang vác tất cả túi sách, balo và cố chạy theo cha mẹ của mình chứ không được cha mẹ mang tất cả và bao bọc cho như ở Việt Nam. Đến các quán ăn, sau khi dùng bữa, các đứa trẻ đều tự biết dọn sạch mâm ăn và lau dọn trước khi đứng lên ra về.
Đằng sau tất cả những điều đó là một quá trình dạy con thông minh của các bậc phụ huynh. Đó là một sự thành công trong việc giáo dục trẻ em tại Nhật Bản.
- Không chỉ trích lỗi lầm của con
Dạy con tự lập là một quá trình từ từ hình thành thói quen sinh hoạt. Quá trình để trẻ học, khám phá và rút kinh nghiệm tự lập cho những lần sau, điều đó còn quan trọng hơn kết quả nhiều.
Một đứa trẻ khi hoàn thành xong công việc gì đó thì luôn háo hức nhận được lời khen từ cha mẹ hoặc người lớn. Vì vậy hãy dành những lời khen cho con của bạn dù kết quả có không được như ý muốn đi nữa, điều đó sẽ động viên tinh thần giúp con tự tin hơn khi thực hiện những công việc khác. Với độ tuổi còn quá nhỏ nên việc sai sót là không thể tránh khỏi và cũng là điều dễ hiểu. Một lời chê trách của cha mẹ hay người lớn có thể làm cho trẻ trở nên tự ti, không còn hào hứng với việc tự mình làm và lười tự lập.
- Bao dung với những sai sót của trẻ
Trẻ em cần phải học được những hành vi đúng và phân biệt cái sai trong nhận thức, quá trình đó cũng cần một thời gian dài, nhiều khi sẽ gây ra những sai sót mà khiến cha mẹ phát hỏa lên, lúc này cha mẹ cần bao dung lỗi lầm của con.
Cha mẹ phải luôn là người dạy dỗ, cổ vũ con mình đúng lúc để tạo động lực cho con sửa sai và phấn đấu tốt hơn. Điều này yêu cầu tính kiên trì của các bậc phụ huynh, đây chính là yếu tố quan trọng trong quá trình dạy con của người Nhật.
- Không quy chụp, áp đặt trẻ
Người Nhật ít khi quy kết con trẻ như “Con thật hư đốn” hoặc “Sao con lì lợm thế”, bởi họ hiểu rằng, khi dùng những lời lẽ tiêu cực và quy chụp để mắng dạy con, trẻ con sẽ bị giáo dục đúng theo lối bị phủ nhận đó.
Phụ huynh không nên áp đặt rồi đưa ra các phán xét: “ngoan” nếu trẻ làm theo và “hư” khi trẻ làm những việc cha mẹ cấm. Để con nghe và tự giác làm mọi việc thì trước hết cha mẹ phải chỉ ra cho chúng biết lý do tại sao phải làm thế. Tại sao phải đi vệ sinh, tại sao phải rửa tay, tại sao phải đánh răng, … Cha mẹ có thể đặt ra các tình huống cùng bàn luận với trẻ, để chúng tự nói lên, tự viết ra những lý do vì sao phải làm thế. Khi đã hiểu, trẻ sẽ tự ra quyết định, tự viết nội quy, tự giác làm và tự giám sát. Trẻ làm không phải vì sợ, vì bị ép buộc mà vì đó là điều đúng, cần thiết.
- Tự lập trong khả năng của trẻ
Nhiều cha mẹ Việt cũng luôn muốn tập cho con tự lập từ nhỏ, nhưng thường gặp rắc rối khi bọn trẻ không đủ kiên nhẫn và thường hay bỏ cuộc. Cha mẹ cũng thường có ý nghĩ “làm như vậy khó quá, con sao làm được”, rồi sau đó lại làm hộ con. Nhiều lần như vậy, trẻ quen với việc có sự giúp đỡ của cha mẹ, trẻ sẽ cho đó là một thói quen và lười tự lập.
Người mẹ Nhật họ luôn để con tự làm mọi thứ nhưng phải trong khả năng của trẻ. Và đồng thời, họ cũng tạo điều kiện cho con phát triển bằng cách sử dụng những công cụ hỗ trợ nhỏ, cần thiết giúp con bước đầu có thể tự lập.
Chẳng hạn trên bàn ăn, các cha mẹ đặt một chiếc khăn ướt và một chiếc khăn ăn để trẻ có thể học theo người lớn cách vệ sinh cho sạch trong khi ăn. Hay cho con nấu những món ăn đơn giản trong khả năng của con với sự giám sát của mẹ.
- Ứng xử với con
Các bà mẹ Nhật hầu như không bao giờ nói về con mình trừ những người thân nhất như chồng, hoặc ông bà của đứa trẻ. Vì họ cho rằng điều đó mang tính chất khoe khoang và không cần thiết, mặt khác người ngoài nghe thấy có thể sẽ mang tới những quan niệm không tốt cho đứa trẻ.
Việc tự mình nấu ăn cho trẻ mang đến trường là điều đương nhiên. Các bà mẹ Nhật đều được học các lớp giáo dục trước khi sinh để nắm được những loại đồ ăn (dinh dưỡng) nào là tốt nhất cho con em của họ và họ áp dụng nó một cách cực kỳ hiệu quả. Những loại đồ ăn thường được tạo hình theo những loài động vật hoặc hoa quả dễ thương cực kỳ đẹp mắt trong khi vẫn đảm bảo hoàn hảo yếu tố vệ sinh và dinh dưỡng.
Những bí quyết dạy con tự lập của người Nhật chủ yếu xuất phát từ văn hóa của riêng nước Nhật, vì vậy muốn áp dụng một cách có hiệu quả để con mình tự lập, các bậc cha mẹ Việt Nam cũng cần phải tìm hiểu kỹ về văn hóa và hoàn cảnh có phù hợp không mới có thể áp dụng.
Thông Lộ sưu tầm.