An Dương Vương tên thật là Thục Phán, là vị vua đầu tiên lập nên triều đại Âu Lạc, là nhà nước thứ hai trong lịch sử Việt Nam sau nhà nước Văn Lang.
Vua hùng thứ 18 dù đã cố gắng tu dưỡng bản thân, trị vì quốc gia nhưng cả đời chỉ sinh được hai cô công chúa, Hùng Tuyền Vương biết là khí số nhà Hùng đã tận, không thể cưỡng lại ý trời. Ông định nhường ngôi cho con rể là Sơn Tinh. Sơn Tinh cố từ không dám nhận. Tuyền vương nói:
– Cơ đồ họ Hùng đã hết, khanh có thể lên thay.
Sơn Tinh còn do dự chưa quyết thì Thục vương là chúa nước Ai Lao, cũng là một nhánh của dòng họ Hùng vương, từ xa nghe tin Tuyền vương nhường ngôi cho Sơn Tinh Tản Viên thì không phục, bèn đem quân sang đánh Hùng Tuyền vương. Vua Tuyền Vương binh hùng tướng mạnh, Thục vương mấy lần bị đánh bại. Tuyền Vương bảo với Thục vương:
– Ta có sức thần, Thục vương không sợ sao?
Vua Tuyền Vương cậy mình có phép tiên, còn có con rể là Tản Viên sơn thánh cũng giỏi tiên thuật nên bỏ bê không chăm lo quân đội, cũng không sửa sang võ bị, chỉ đam mê tửu sắc làm vui. Đến khi quân Thục kéo đến tận nơi, vua vẫn còn say khướt chưa tỉnh. Quân lính lúc này chán nản liền trở giáo đầu hàng quân Thục.
Hùng Tuyền vương thu họp tàn quân, tuyển thêm dân binh, rồi sai người đưa thư cho Tản Viên, trong thư viết:
– Thục vương đem quân sang đánh, đã chiếm đô thành của ta, khanh mau đem quân đến cứu viện.
Tản Viên bèn dẫn binh mã thẳng đến Loa Thành, dàn quân đối trận với Thục vương để khuếch trương thanh thế. Mấy hôm sau Tản Viên khuyên Hùng Tuyền vương:
– Họ Hùng hưởng nước kể cũng đã lâu dài. Lòng trời ắt có hạn, khiến cho Thục vương thừa cơ gây hấn xâm lấn nước ta. Vả lại Thục vương vốn là bộ chủ Ai Lao, cũng là dòng phái của tiền hoàng đế. Nay quốc thế không được bình thường, cũng là chuyện do tiền định. Vua có yêu riêng gì một cõi đất phương nam mà cưỡng lại ý Trời, làm hại sinh linh? Vả lại bệ hạ và thần đã có phép thần tiên, không gì hơn là quay về chốn Bồng Hồ, Lãng Uyển, tiêu dao ở làng quê bất lão, thanh nhàn nơi gác phượng lầu rồng, há phải nhiễm bẩn bụi trần, vàng ngọc châu báu cũng chẳng bằng mảy lông, ngọc nữ tiên đồng cũng chỉ mát mắt chốc lát. Trí lực như thế mới thật là cao!
Vua Tuyền vương cho là phải rồi sai đưa thư nhường nước cho Thục vương. Thục vương sai sứ đến tạ ơn. Hùng Tuyền vương hưởng nước 115 năm sau đó thuận theo Thiên ý mà nhường ngôi cho Thục Phán, quay về núi tu Đạo cùng con rể Sơn Tinh.
Thục Phán đã được nhường nước, liền lấy hiệu là An Dương Vương lập nên nhà nước Âu Lạc, để tưởng nhớ ơn đức trời biển của Hùng Tuyền vương, bèn xa giá đến núi Nghĩa Lĩnh cho dựng Dao Đài để làm nơi quốc gia phụng thờ, dựng hai cột đá trong núi, chỉ tay lên trời thề rằng:
– Nguyện trời cao mây xám lồng lộng xét soi: nước Nam trường tồn trường tại. Ngôi miếu Hùng vương nơi đây nếu vua sau kế trị mà bội ước nhạt thề thì sẽ bị rìu trăng búa gió trừng phạt, không phụ lời thề của tiền nhân.
Đọc lời khấn xong, Thục vương lạy tạ rồi lên xe trở về kinh đô Phong Châu, cho triệu các dòng phái cành vàng lá ngọc của dòng họ Hùng ban cho danh hiệu Trung nghĩa hương (làng Trung nghĩa), cấp cho dân tạo lệ hưởng dụng lâu dài, cấp 500 mẫu ruộng ở gò Nghĩa Lĩnh thuộc bản thôn. Lại cấp cho các cánh ruộng ở nhiều địa phương để thu tô thuế: trên từ Tuyên Quang, Hưng Hoá, dưới đến các xã ở Việt Trì hàng năm nộp hoa lợi để dùng vào việc đèn hương phụng thờ 18 đời vua Hùng từ Thánh tổ Cao hoàng đế đến các vua kế đời truyền nối.
Dựa theo (Hùng Vương ngọc phả)
Thông Lộ tham khảo nguồn etviet.com