Từ xưa đến nay việc chọn vợ chọn chồng là một trong những chuyện hệ trọng của đời người. Kết hôn không đơn thuần chỉ là chuyện sinh con đẻ cái để nối dõi tông đường mà quan trọng là bản thân được hạnh phúc và mang lại hạnh phúc cho người mình yêu. Đã có nhiều bài viết về tiêu chuẩn chọn vợ thời xưa để giúp ba đời hưng nhưng còn việc chọn đấng lang quân theo tiêu chuẩn xưa thì sao?
Chúng ta tìm về văn hóa dân gian với câu Ca dao: “Chẳng tham ruộng cả ao liền/ Tham vì cái bút cái nghiên anh đồ”.
Người xưa không coi trọng vật chất, đề cao tinh thần ham học hỏi, coi trọng lý tưởng nhân cách phẩm chất đạo đức của con người. Vậy những phẩm chất đạo đức nào của người chồng được coi là tốt đẹp, là đáng trân quý, làm chỗ dựa cả đời cho nữ nhân theo tiêu chuẩn của người xưa?
Người đàn ông không làm điều vi phạm đạo đức
Điều đầu tiên để đánh giá phẩm đức này của nam giới, chúng ta cùng xem lại một câu chuyện xưa như thế này:
Thời nhà Tống, có một vị danh nhân tên là Ngô Hạ. Mẹ của Ngô Hạ là người vô cùng nghiêm khắc đối với con cái mình. Một hôm, trong lúc trò chuyện với một vài vị khách, Ngô Hạ ngẫu nhiên đàm luận về khuyết điểm của một người khác không có mặt ở đó. Mẹ ông vô cùng tức giận. Đến khi những vị khách đã về hết, bà liền phạt con một trăm roi.
Sau đó, bà dạy con một cách thấm thía rằng: “Mẹ nghe nói, những bậc cha mẹ yêu thương con gái mình nhất định sẽ gả con cho một người có học và ăn nói thận trọng. Con hiện tại nói chuyện không cẩn thận như vậy thì nói gì đến đạo xử thế lâu dài được đây?”
Từ câu chuyện xưa có thể thấy rằng, từ việc nhỏ như ăn nói, tu khẩu đối với một người đàn ông là vô cùng quan trọng. Cho dù đó là người trầm lặng ít lời hay linh hoạt lưu loát, nhưng nếu có thể giữ Đạo trong tâm, không khoa trương và luôn nghiêm khắc tu dưỡng tâm tính bản thân thì đó chính là bậc hảo hán, đại trượng phu.
Những người như vậy sẽ không nhìn chằm chằm vào khuyết điểm của người khác mà nhìn lại bản thân mình để tu dưỡng. Họ cũng không “miệng nói một đường, tâm nghĩ một nẻo”, nói một mà là hai, càng không dùng lời ác để đả thương người mâu thuẫn với mình.
Chọn người quân tử tránh sắc thủ đức
Vốn việc ham mê sắc dục gặp rất nhiều đến nỗi có câu: “Anh hùng khó qua ải mỹ nhân”.
Nhưng cổ nhân lại có câu: “Trong vạn cái ác thì dâm đứng đầu” (Vạn ác dâm vi thủ). Cho nên, dù cho người đàn ông đó có là bậc anh hùng được người đời tán dương, nhưng chỉ cần phạm phải tội tà dâm, sắc dục (quan hệ bất chính) thì sẽ không còn xứng là chính nhân quân tử nữa, thậm chí còn phải chịu sự trừng phạt của Thiên lý.
Trái lại, một chính nhân quân tử có định lực kiên cường thì gặp sắc không mê, “nữ sắc ngồi trong lòng mà tâm vẫn không loạn”. Những người như thế, dù sống giữa xã hội đạo đức đi xuống nhưng họ vẫn kiên trì “tránh sắc như tránh tên”. Người chồng như vậy, dù ở vào hoàn cảnh nào đi nữa họ cũng cự tuyệt sự hấp dẫn của sắc đẹp, một lòng bảo hộ gia đình mình. Bởi vì họ biết rằng làm như vậy là tích đức và phúc báo cho bản thân mình và con cái.
Người có tấm lòng khoan dung, lương thiện
“Người tốt với ta, ta sẽ tốt lại với người”, đây là điều mà một người bình thường có thể làm được. Người đối với ta không tốt, ta không oán, không giận, luôn mong người đạt được những thứ tốt thì đó mới thực sự là bậc đại trí giả khoan dung, lương thiện.
Họ có thể đặt mình vào hoàn cảnh của người khác mà tha thứ cho người, không oán không giận, cũng không làm những việc trái với đạo lý làm người.
Người đàn ông như vậy thì trong cuộc sống hôn nhân sẽ không vì những điều nhỏ nhặt mà nổi giận, làm điều tổn hại người khác. Trái lại, họ còn có thể dùng tâm thái bình thản, tấm lòng khoan dung mà khiến gia đình trở nên vui vẻ, hòa thuận.
Người luôn giữ chữ tín, coi trọng lời hứa
Khổng Tử từng nói: “Nhân vô tín bất lập”, ý nói người mà không có tín thì không có chỗ đứng ở đời. Người không có tín thì không có nghĩa khí. Tín không chỉ là sinh mệnh thứ hai của người đàn ông mà còn là nhân tố xây dựng nên mối quan hệ vững chắc giữa người với người, tâm và tâm.
Một người đàn ông giữ chữ tín sẽ không nói lời tùy tiện mà làm đến nơi đến chốn, chân thành đối đãi với mọi người. Họ coi trọng lời hứa, có thể họ không nói những lời ngọt ngào, nhưng một lời hứa của họ lại đáng giá ngàn vàng. Những người đàn ông coi trọng chữ tín một khi nói lời thì tất sẽ làm và làm thì tất sẽ có kết quả. Người như vậy, lòng họ thẳng thắn vô tư, chất phác trang trọng, là một người có trách nhiệm, là đối tượng đáng giá để người khác dựa vào.
Người luôn nhẫn nhịn, khiêm nhường
Từ xưa đến nay, “Nhẫn” là đạo đức tốt đẹp của con người. “Nhẫn” không phải là yếu đuối, cũng không phải là nhẫn nhục chịu đựng. “Nhẫn” là thể hiện của ý chí kiên cường, là thể hiện của sự tu dưỡng.
“Nhẫn” luôn là một đức tính cao quý mà một người khó có thể làm được. Tục ngữ nói: “Nhẫn một chút sóng yên gió lặng, lùi một bước biển rộng trời cao”. Cho nên, một người nam giới có đức tính này thì cho dù trong cuộc sống có gặp phải khó khăn thử thách nào đi nữa họ vẫn có thể nhẫn nhịn mà thiện giải được.
Họ luôn lấy “nhẫn” để giải quyết các mâu thuẫn, làm cho các mối quan hệ trong cuộc sống trở nên ôn hòa và thoải mái hơn. Họ cũng nhất định sẽ không lấy lý do khách quan để đem lại sự bất hòa cho gia đình.
Vậy thời nay tiêu chí ấy có còn phù hợp hay không ?
Tiêu chí là do con người đặt ra và họ luôn cố gắng để đạt được. “Gái tham tài, trai ham sắc” trong bối cảnh nhan sắc lên ngôi, một cô gái trẻ cao ráo có vẻ bề ngoài xinh đẹp tất nhiên sẽ được nhiều chàng trai chú ý tới. Nhưng phải xem phẩm chất đạo đức của cô ấy như thế nào thì mới được đánh giá. Một công việc tốt, thu nhập cao, có vị trí xã hội cũng được cho là tiêu chí chọn vợ chọn chồng của nhiều người.
Tiêu chuẩn lựa chọn bạn đời trong xã hội ngày nay đã có nhiều thay đổi, tùy thuộc vào hoàn cảnh và quan niệm của mỗi người. Nhưng cho dù là thời nào đi nữa thì một người chồng có đạo đức, có tu dưỡng vẫn luôn là người đáng tin cậy, là điểm tựa vững chắc, là người mà không chỉ nữ giới mà mọi người đều kính trọng.
Thế còn ngày nay, nhiều cô gái thường lấy địa vị, học vấn, hay điều kiện vật chất làm tiêu chuẩn để tìm ý trung nhân nhưng lại ít coi trọng phẩm chất đạo đức của họ. Điều này hoàn toàn khác biệt so với tiêu chuẩn chọn chồng của người xưa.
Cổ nhân cho rằng, địa vị, tiền tài và của cải không thể là thước đo giá trị của một con người. Phẩm đức đối với một người đàn ông là tối quan trọng, tựa như một loại ánh sáng lấp lánh soi sáng con đường tương lai, điều chỉnh hành vi và cách đối nhân xử thế của họ. Cho nên, chỉ những trang nam tử có tu dưỡng và phẩm chất đạo đức cao đẹp thì mới xứng đáng là “bảo vật” quý giá, mang đến cho nữ nhân một cuộc sống thực sự hạnh phúc, tốt đẹp.
Lan Hòa ST