Khi đối mặt với những tình huống khó khăn, chúng ta không nên cứ lao về phía trước một cách mù quáng, bởi nếu không tìm được phương hướng giải quyết thỏa đáng thì tất cả những điều chúng ta làm chỉ là vô ích.
Khi đứng trước những ham muốn của bản thân, điều chúng ta thiếu chính là một tâm hồn đạm bạc và khả năng ung dung cúi đầu. Cúi đầu nhìn xuống không có nghĩa là không kiên định hoặc từ bỏ, mà chính là để chúng ta có nhiều sự lựa chọn và lối đi hơn.
Có một vị cao tăng là trụ trì một ngôi chùa lớn, tuổi cao sức yếu nên đang tính tìm người kế vị. Một ngày nọ, ông gọi hai đệ tử đến trước mặt mình, một người tên Tuệ Minh và người kia tên Trần Nguyên.
Vị cao tăng lỗi lạc nói với hai đệ tử: “Ai trong các con có thể tự mình trèo lên từ vách đá phía sau chùa, người đó sẽ là người kế vị của ta.” Tuệ Minh và Trần Nguyên cùng nhau đến vách đá, đó thực sự là một vách đá cực kỳ dốc và dựng đứng.
Với thân hình cường tráng, Tuệ Minh bắt đầu tự tin leo núi. Nhưng một lúc sau thì anh ta từ trên cao trượt xuống. Tuệ Minh đứng dậy và bắt đầu lại, lần này dù đã thận trọng nhưng anh vẫn lăn từ trên sườn đồi xuống địa điểm.
Sau khi Tuệ Minh nghỉ ngơi một lúc, anh ấy lại bắt đầu leo núi, mặc dù mũi và mặt sưng lên vì ngã nhưng anh ấy không bao giờ bỏ cuộc.
Điều đáng tiếc là Tuệ Minh liên tục leo lên và bị trượt chân, lần gần nhất khi cố gắng hết sức leo lên lưng chừng núi, vì kiệt sức mà không có chỗ nghỉ ngơi, anh đã bị một tảng đá lớn ngã nặng và ngất xỉu tại chỗ. Vị cao tăng đã phải cho vài nhà sư dùng dây thừng giải cứu trở về.
Sau đó đến lượt Trần Nguyên, lúc đầu cũng giống như Tuệ Minh, anh đã cố gắng hết sức để leo lên đỉnh của vách đá, nhưng anh liên tục leo lên và bị ngã. Trần Nguyên siết chặt sợi dây và đứng trên một tảng đá, định thử lại lần nữa, nhưng khi liếc nhìn xuống, anh đột ngột hạ thấp sợi dây quay đầu bước xuống núi.
Các tu sĩ đang xem rất khó hiểu, chẳng lẽ Trần Nguyên lại bỏ cuộc dễ dàng như vậy sao?. Mọi người đều nói về điều này. Chỉ có chủ trì vẫn lỗi lạc theo dõi Trần Nguyên.
Trần Nguyên xuống chân núi, men theo một con suối nhỏ trên mặt nước, xuyên qua rừng cây, qua thung lũng,… Cuối cùng, anh cũng đến được đỉnh của vách đá mà không cần cố gắng nhiều.
Khi Trần Nguyên đứng trước mặt cao tăng trụ trì, mọi người đều nghĩ rằng nhà sư sẽ mắng anh ta là kẻ tham lam và sợ chết, nhút nhát và nhu nhược, thậm chí còn đuổi anh ta ra khỏi tu viện. Thật bất ngờ, vị cao tăng mỉm cười và thông báo rằng Trần Nguyên đã được bổ nhiệm làm trụ trì mới.
Các tu sĩ nhìn nhau, không hiểu tại sao. Trần Nguyên thấy vậy liên giải thích cho họ rằng: “Sức người không thể leo lên đỉnh núi sau chùa. Nhưng chỉ cần nhìn xuống sườn núi, là có thể thấy một con đường lên núi. Sư phụ thường nói với chúng ta rằng: Minh giả (người thông minh) thuận theo hoàn cảnh mà thay đổi, còn trí giả (người trí huệ) thuận theo tình hình mà hành sự’, chính là dạy chúng ta phải biết tùy cơ ứng biến.”
Vị trụ trì gật đầu hài lòng nói: “Đúng vậy. Nếu bị danh lợi cám dỗ thì trước mắt chỉ có vách núi, nếu vẫn cứ cố cắm đầu leo lên, nhẹ thì bị thương thân thể chân tay, người cực nặng thì tan thành từng mảnh”.
Sau đó, vị cao tăng trao y bát (chỉ áo cà sa và cái bát mà những nhà sư truyền lại cho môn đồ) cho Trần Nguyên, và nói với chúng đệ tử rằng: “Leo lên vách đá là để khảo nghiệm tâm cảnh của các con. Nếu có thể không bị ràng buộc bởi danh lợi, trong tâm không có trở ngại gì. Người thuận thiên mà hành sự chính là hợp ý ta.”
Trên thế gian này, có những người cuồng dại bị ám ảnh bởi mục tiêu và dục vọng của bản thân, nhưng giống như Tuệ Minh trong truyện, họ không thể đến được nơi mà trong thâm tâm họ mong muốn, họ chỉ ngã xuống, mặt mũi sưng vù và cuối cùng chẳng đạt được điều gì.
Trên giày của hòa thượng có ba lỗ bên trái và ba lỗ bên phải, để người xuất gia khi cúi đầu xuống có thể nhìn xuyên qua được. Nhưng đối diện với rất nhiều dục vọng cám dỗ, người ta lại khó có thể nhìn thấu chúng, bởi vì nhiều lúc, khi đôi mắt của chúng ta chỉ chăm chăm vào những gì mình theo đuổi thì sẽ không dễ mà cúi đầu xuống được.
Đứng trước dục vọng của bản thân, điều chúng ta thiếu chính là một tâm hồn đạm bạc và khả năng ung dung cúi đầu. Cúi đầu nhìn xuống không có nghĩa là không kiên định hoặc từ bỏ, mà chính là để chúng ta có nhiều sự lựa chọn và lối đi hơn.
Nguồn Dusheng
Huy Hiếu