Câu chuyện Nhạc Phi thời Nam Tống “tinh trung báo quốc” được người dân Trung Hoa đời đời truyền tụng suốt hàng trăm hàng nghìn năm nay, và được kể nhiều đến mức thuộc làu. Ngoài trung dũng không gì sánh nổi ra, Nhạc Phi còn có tấm lòng nhân nghĩa lo cho bách tính.
Quân đội nhân nghĩa không giết người vô tội
Thời kỳ Nam Tống, các địa phương thường xuất hiện cục diện hỗn loạn, Kiền Châu, Cát Châu giặc giã hoành hành, hoàng đế hạ lệnh cho Nhạc Phi đi bình định.
Nhạc Phi đến Kiền Châu, lợi dụng địa hình, ông phái đội quân cảm tử nhanh chóng tấn công lên đỉnh núi, quân địch đại loạn bỏ đỉnh núi chạy tán loạn tứ phía, bị kỵ binh của Nhạc Phi bao vây chặt.
Quân giặc kêu gào cầu xin tha mạng, Nhạc Phi hạ lệnh không được chém giết, chấp nhận cho chúng đầu hàng.
Ban đầu mẫu thân của hoàng đế là Long Hựu Thái Hậu rất kinh sợ vì điều này, hoàng đế mật lệnh cho Nhạc Phi sau khi chiếm được thành Kiền Châu thì giết hết dân chúng trong thành. “Tống sử” có ghi chép: Nhạc Phi thỉnh cầu chỉ giết tên cầm đầu và tha cho những người bị ép phải đi theo, Cao Tông không đồng ý. Nhạc Phi khẩn cầu nhiều lần, Cao Tông mới hạ lệnh xá tội. Bách tính trong thành cảm kích ân đức Nhạc Phi, vẽ chân dung Nhạc Phi để thờ cúng.
Cứu tế bách tính, xin triều đình miễn nợ
Khi Lư Châu gặp nguy nan, hoàng đế đích thân viết thư lệnh cho Nhạc Phi dẫn quân đến giải vây. Nhạc Phi dẫn quân tiến gấp về phía Lư Châu. Nhạc Phi cho giương lá cờ có chữ “Phi” và lá cờ có chữ “Tinh Trung”, tướng sỹ hăng hái giết giặc, chỉ một trận đánh tan quân Kim, Lư Châu được dẹp yên.
Trên đường chinh chiến, Nhạc Phi thấy bách tính khổ cực bèn dâng tấu lên triều đình rằng: “Các hộ dân ở sáu quận như Tương Dương và các quận khác thiếu trâu cày và lương thực, thỉnh cầu triều đình xem xét cho họ mượn tiền quốc gia và xóa nợ công cũng như nợ tư mà họ đã thiếu nợ từ trước, lấy việc chiêu tập được bao nhiêu bách tính lưu lạc quay về có việc làm để làm tiêu chuẩn đánh giá thành tích của quan châu, huyện.”
Là một viên võ tướng, trong khi bình định loạn lạc, Nhạc Phi lại luôn luôn ghi nhớ trong lòng kế sinh nhai của bách tính, đồng thời đề xuất các biện pháp và kiến nghị cụ thể giải quyết. Chỉ vài câu ngắn ngủi nhưng đã nói ra đạo lý then chốt để nhân dân yên ổn, quan lại trị sửa tốt, đủ thấy ông có tấm lòng yêu thương sâu sắc chăm lo cho bách tính lê dân.
“Nhân, Tín, Trí, Dũng, Nghiêm, thiếu một điều cũng không được”
Hễ được triều đình khao thưởng, Nhạc Phi đều chia đều bình quân cho tướng sỹ, bản thân ông không chiếm giữ bất kỳ thứ gì. Có người từng hỏi Nhạc Phi về thuật dụng binh, ông nói: “Nhân, Tín, Trí, Dũng, Nghiêm, thiếu một điều cũng không được”.
Mỗi lần trưng dụng quân lương, Nhạc Phi luôn chau mày nói: “Tài lực của nhân dân vùng Đông Nam của quốc gia đã tiêu hao hết rồi.” Sau khi bình định khu vực Kinh Hồ, Nhạc Phi chiêu mộ bách tính làm ruộng, lại thực hiện chế độ đồn điền quân đội, mỗi năm giảm được một nửa số lượng lương thực trưng thu.
Nhạc Phi yêu thích hiền lương, lễ hiền đãi sỹ, thích ngâm tụng những từ khúc cao nhã, thần thái khiêm cung cẩn thận, giống y như người đọc sách. Mỗi lần lập công được thăng chức, ông đều thoái thác và nói: “Đây đều là tướng sỹ dốc sức, thần không có công lao gì.”
Có người hỏi ông rằng: “Thiên hạ khi nào mới có được thái bình?” Nhạc Phi nói: “Nếu quan văn không yêu tiền, võ tướng không sợ chết thì thiên hạ đã thái bình rồi.”
Nhạc Phi lưu danh thiên cổ, có thể nói ông là hóa thân của chữ “Trung”, chỉ cần nói đến Nhạc Phi là mọi người lập tức liên tưởng đến 4 chữ “Tinh trung báo quốc” mà mẫu thân Nhạc Phi đã thích lên lưng ông. Thực tế những hành vi và việc làm của Nhạc Phi không phải chỉ là mỗi một chữ Trung mà thôi, nó còn thể hiện nội hàm văn hóa truyền thống Trung Quốc: ở nhà tận hiếu với mẫu thân, quan tâm yêu thương thuộc hạ, ân cần thăm hỏi, ông còn quan tâm đến con cái, thậm chí xót thương nỗi thống khổ của bách tính. Mỗi lần lập công được thăng chức, Nhạc Phi luôn khiêm tốn từ chối nhận công lao, cho rằng đó là do tướng sỹ dốc sức. Có thể nói ở đâu ông cũng nghĩ cho người khác.
Từ quốc gia đến thiên hạ, tu tề trị bình. Từ thiên tử đến bình dân, đều lấy việc tu thân làm gốc, tâm lo cho thiên hạ. Đây chính là biểu đạt những điểm mấu chốt của văn hóa truyền thống Trung Hoa. Người xưa nói: “Trời sinh ra dân nên lập ra vua cho dân”, cũng có nghĩa là: trời đất hóa dục muôn dân, phó thác dân cho quân vương. Mạnh Tử nói: “Dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh” (Dân là quý nhất, rồi đến quốc gia, sau mới đến vua). Nhạc Phi không nịnh trên, không ham quyền, làm việc nhân nghĩa, ông thực sự đã diễn dịch ý chỉ sâu sắc của từ “ái quốc” trong văn hóa truyền thống Trung Hoa.
Nguồn Minhhue
Đường Vân