“Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín” ảnh hưởng rất lớn đến nội tạng
Cổ nhân từng nói: Thiên thời không bằng địa lợi, địa lợi không bằng nhân hòa. Sức khỏe cũng như vậy, tính cách ngũ thường của một người đều ảnh hưởng sâu sắc đến cơ thể của họ. Bài viết dưới đây nhìn từ góc độ Đông y giúp giải thích ảnh hưởng của 5 đức tính con người, bao gồm Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín đối với nội tạng.
Bệnh của con người bắt nguồn từ ba nguyên nhân: từ bên ngoài, bên trong và không trong không ngoài.
Nguyên nhân bên ngoài: Gió, Lạnh, Nóng, Ẩm, Khô, Hỏa.
Nguyên nhân bên trong là 7 loại tình cảm: Hỉ – Nộ – Ưu – Tư – Bi – Khủng – Kinh.
Không trong không ngoài đó chính là ăn uống và sinh hoạt thường ngày.
Một người khi ở trạng thái bình thường thường sáng suốt; ngược lại thì không biết quy luật tự nhiên là như thế nào, tự ý làm bừa, kết quả sẽ là hỏa họa. Hỏa họa chính là thể hiện của bệnh tật, thậm chí còn có một số bệnh nan y. Trong thực tế thì rất nhiều bệnh nan y hình thành từ nội tâm của chúng ta.
Dựa vào những phân tích trên đây, chúng ta hãy xét đến mối quan hệ của Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín với lục phủ ngũ tạng của cơ thể người.
1. “Nhân” ứng với gan, mộc
Trong 5 đức tính của con người (ngũ thường), đứng đầu là Nhân. Đức tính này ứng với ngũ hành thì thuộc mộc, ứng vào trong 4 mùa là mùa xuân. Chúng ta đều biết mùa xuân là lúc cỏ hoa tươi tốt, cũng là lúc vạn vật tràn đầy sức sống. Nó ứng với trạng thái tâm lý của chúng ta là yêu thương người. Vì ý nghĩa của chữ Nhân là lòng yêu thương người, tức là chứa tâm từ bi, lương thiện, có thể thông cảm với người khác. Trời cao có đức hiếu sinh, chữ sinh này cũng có nghĩa là thương yêu, cũng có nghĩa là nhân từ. Thế thì dưỡng sinh là dưỡng cái gì ? Chúng ta cần chú ý ở từ “sinh”. Sinh chính là chỉ sức sống, sức sống là chỉ sức mạnh của sự sống, ứng vào trong tạng phủ là nơi nào? Chính là tạng can. Can ở đây không phải là lá gan của tây y, mà chỉ bao gồm cả trạng thái và công năng của tạng phủ trong cơ thể. Chúng ta đều biết tạng phủ, kinh lạc và thất khiếu đều liên thông với nhau. Nếu như tạng can chúng ta có vấn đề thì nó sẽ biểu hiện ra bên ngoài. Can khai khiếu ở mắt, nên mắt sẽ có vấn đề.
Nếu muốn khỏi bệnh thì chúng ta phải tu tâm dưỡng tính. Nhưng cần bắt đầu sửa ở nơi nào? Đầu tiên chúng ta cần sửa từ việc hiếu thuận với cha mẹ. Tại sao lại như vậy? Vì “ Bách thiện hiếu vi tiên”(Trong trăm cái thiện thì hiếu đứng đầu), con người một khi đã hiếu thuận với cha mẹ, thì hỏa khí sẽ bớt đi, khi hỏa khí bớt đi kinh lạc rất dễ được thông suốt, mà khi kinh lạc đã thông suốt bệnh tự nhiên sẽ khỏi.
Con người sau khi tức giận, sau đó liền thấy mệt mỏi kiệt sức, sau khi mệt mỏi kiệt sức có thể khiến chân tay bị tê. Tại sao ư? Mệt mỏi kiệt sức là tiêu hao tinh lực, tay chân tê là bởi vì tuần hoàn không tốt. Về phương diện này, lý giải của cả đông tây y là tương đồng, cũng đã được kiểm chứng bởi khoa học hiện đại.
Nhân từ thì sẽ dưỡng can, người nhân từ can huyết thông suốt, khí huyết hoạt động tốt, đương nhiên sẽ trường thọ. Vậy nên dưỡng sinh, dưỡng chính là can khí không ngừng sinh sôi phát triển.
Sau khi chúng ta tức giận, còn có một biểu hiện là tứ chi cứng lại. Chúng ta hãy quan sát các trẻ mới sinh, quan sát hiện tượng tự nhiên thì sẽ thấy rằng người càng khỏe mạnh thì càng trẻ trung, gân cốt đều rất mềm. Tuổi càng cao gân cốt càng cứng, vậy nên trong Đông y có câu nói nổi tiếng là: “Cân trường nhất thốn, thọ diên thập niên”, là ý gì vậy? Tức là gân cốt có thể vươn dài, giãn ra rất mềm mại, đặc biệt duỗi dài, có tính co giãn, đó gọi là trường nhất thốn, thì thọ mạng của người này sẽ được kéo dài.
Nếu một người thường hay giận dữ, thì kinh lạc của họ sẽ bị ứ trở, sẽ thu ngắn lại, thời gian dài thì sẽ tổn giảm thọ mạng của họ.
2. “Nghĩa” ứng với phế, kim
Đức tính thứ hai này có nghĩa là phải cư xử với mọi người công bình theo lẽ phải. Tôi có thể lấy ví dụ từ bản thân mình. Trước đây khi còn học trung học, vì không chú ý nâng cao phương diện hiếu đạo, tôi mắc phải bệnh viêm mũi rất nghiêm trọng, đến nỗi cứ mỗi tối thường hay hỉ mũi, dùng giấy nhiều không biết bao nhiêu mà kể. Chúng ta đều biết phế khai khiếu ở mũi. Mũi có vấn đề, chứng tỏ phế chúng ta có vấn đề, tương ứng với phế có vấn đề là phương diện Nghĩa ta làm không tốt.
Mặt trái của Nghĩa là gì? Chính là quá khích, hành vi quá khích, sống một mình, ích kỷ. Nếu dùng cách nói hiện đại thì có nghĩa là: “Đã không giúp người lại còn bỏ cát vào mắt”. Người có tính cách kiểu này, rất dễ bị bệnh thuộc phương diện hành kim, bị bệnh ở kinh phế. Mọi người đều biết kim thì khắc mộc, giả dụ như người này điều khiển ham muốn, thích bới móc người khác, nếu tập khí này quá nặng, thì thường tổn thương đến can, hơn nữa còn tổn thương rất nặng nề.
Người có khí kim quá mạnh, đó là một khí cô đơn buồn bã, vậy nên trong thất tình đông y gọi là thương phế, một người vô cùng cô đơn buồn tẻ, sẽ khiến cho phế bị tổn thương. Người có khí kim quá nặng thì cần phải luyện tập cách khoan dung và mỉm cười. Khoan dung đơn giản chỉ là mỉm cười mỗi ngày. Bởi vì chỉ cần cười lên, sự căng thẳng toàn thân sẽ được thả lỏng, tạng khí được thoải mái, khi tạng khí được thả lỏng thoải mái bệnh sẽ khỏi.
Bi là thương phế, vậy làm sao để có thể chữa lành sự cô đơn buồn bã? Một người luôn chìm đắm trong cái tôi nhỏ bé của mình, thì rất dễ trở nên cô đơn buồn bã, khó mà thoát ra được trạng thái ấy. Con người một khi đã bước vào tập thể, họ sẽ không còn đau buồn, mà sẽ trở thành sự từ bi. Vậy từ bi là gì? Chính là sự quan tâm vô điều kiện dành cho tất cả mọi người.
Tâm tư tình cảm đau buồn của chúng ta suy cho cùng vẫn nằm ở cái tôi của mình, chính là việc không thoát ra nổi chữ “Tôi” . Một khi bạn đã thoát ra được thì bạn sẽ thấy sự thay đổi của cơ thể. Mở rộng tình yêu thương của bản thân, đồng thời ý thức được trách nhiệm đối với bản thân và mọi thứ khác nữa, chứ đừng rơi vào cái tôi nhỏ bé của chính mình. Khi đã mở lòng, cùng với đó khí thay đổi, khí thay đổi khiến bệnh tật trong cơ thể, ngoại hình cũng sẽ thuyên giảm.
3. “Lễ” ứng với tâm, hỏa
Đức tính thứ ba này có nghĩa là sự tôn trọng, hòa nhã khi cư xử với mọi người. Hoàng Đế Nội Kinh có ghi chép: “Tâm giả, quân chủ chi quan, chủ minh tắc hạ an, chủ bất minh tắc thập nhị quan nguy”. Là nói cái tâm này, trong cơ thể nó có tác dụng chủ đạo, là chủ thần minh. Tâm vốn dĩ ở trạng thái rất rộng mở và hướng thượng, đây là trạng thái tự nhiên của nó. Nếu không là trạng thái tự nhiên thì bệnh thái của nó sẽ ra sao? Đó là thù hận. Thù hận sẽ làm tổn thương tạng khí nào vậy? Sẽ tổn thương tạng tâm.
Vì sao nói như vậy? Vì bình thường tâm thù hận đều từ bên trong tâm phát ra ngoài, vả lại khí này của nó lại tụ vào bên trong, đặc biệt dễ gây ra một số các loại bệnh như; bệnh mạch vành, hồi hộp, đánh trống ngực.
Nếu như tâm của một người ở vào trạng thái vui vẻ, thì mạch khí của họ sẽ rất dễ thông suốt, như trẻ con chẳng hạn.
Có một nhà y học đã từng làm một thống kê trẻ con trước 3 tuổi, bình quân mỗi ngày cười 170 lần, tâm mạch hoàn toàn thông suốt, không có bệnh tật, cổ nhân gọi đó là khí thuần dương, vậy nên chúng sẽ không có bệnh. Trong khi đó, người trưởng thành bình quân mỗi ngày chỉ cười 7 lần mà thôi. Nội tâm của chúng ta, sau khi vui vẻ thì cơ thể sẽ thông suốt, và ngược lại khi cơ thể khỏe thì tâm thái cũng tốt, cho nên nói điều chỉnh tâm thái tốt, thì bệnh của tạng tâm sẽ được thuyên giảm.
4. “Trí” ứng với Thận, nước
Một người muốn có trí tuệ, điều thứ nhất là phải khiêm tốn, tức là có thể tiếp nhận ý kiến của người khác, có thể tiếp nhận ý kiến của người khác tức là “kiêm thính tắc minh” là lắng nghe, cho nên nói “thận khai khiếu ở tai” là có đạo lý. Nếu một người thận khí đầy đủ, thì tai của họ sẽ dễ dàng nghe được sự khuyên bảo của người khác, người thận khí đầy đủ thì có trí tuệ.
Người có thể nghe lời khuyên bảo của người khác, tức lỗ tai thông rồi, thì thận khí sẽ đủ. Thận khí đủ rồi thì họ tự nhiên có trí tuệ.
Tổn thương thận, tổn thương như thế nào? Tức là sinh hoạt chuyện vợ chồng quá độ khiến thận khí bị tổn thương.
Chúng ta đều biết thận chủ cốt tủy, não là bể chứa tủy, thận chủ cốt, xương cốt khỏe mạnh là một dạng biểu hiện của thận khí đầy đủ. Điều thứ 2, thận còn chủ cốt tủy, chúng ta đều biết người thận khí đầy đủ, thì toàn bộ cốt tủy đều sung mãn, cốt tủy, tủy trong xương sống này nó liên thông lên với não, nên người này sẽ thông minh họ sẽ có trí tuệ.
Ngược lại nếu như người này thường xuyên tiết ra thận khí, thì cốt tủy của họ sẽ khô héo, cốt tủy khô héo thì tinh hoa trong não sẽ rót tưới vào cốt tủy, thì não sẽ không sáng suốt, dẫn đến tình trạng cơ thể suy tàn. Cho nên thận khí không đầy đủ là vấn đề căn bản nhất, tức là phần dư tinh hoa của ngũ tạng lục phủ đều cất chứa vào trong thận này. Thận cũng giống như tổng ngân hàng năng lượng của cơ thể vậy, nó thu nạp tất cả năng lượng của cơ thể vào để cất giữ, để dành khi có nhu cầu, khi có bệnh thì điều động năng lượng này ra dùng.
Trên thực tế nếu chúng ta đứng ở góc nhìn khác, thì ‘tinh’ trên thực tế chính là cốt tủy. Nếu như cốt tủy của người này không đầy đủ, thì trí óc, trí lực, thể lực, sức đề kháng sẽ bị giảm sút, nên dẫn đến trăm thứ bệnh dồn vào, gây ra những loại bệnh như; tiểu đường, tai biến, viêm cổ tử cung, ung thư tử cung, đủ thứ loại bệnh tật cùng xuất hiện, trên thực tế đều quan hệ rất mật thiết với thận khí.
Đây là cách thức tổn thương thận trực tiếp nhất. Vậy về mặt tâm thái, thận khí có quan hệ thế nào? Chúng ta đều biết, một người khi thận khí thật sự đầy đủ, thì biểu hiện bên ngoài của họ rất khiêm nhường, và cũng rất dễ dàng tiếp nhận ý kiến của người khác, ngược lại thận khí không đủ thì sao? Thì người này sẽ bồn chồn, không yên, sẽ tự mình cảm thấy bị áp lực rất nặng.
Bên cạnh đó, sợ hãi sẽ làm tổn thương thận khí. Sợ hãi, nói theo kiểu hiện đại là cảm giác không an toàn.
Chúng ta đều biết áp lực nặng có rất nhiều dạng. Dạng thứ nhất là không hoàn thành công việc. Số lượng công việc quá nhiều không thể hoàn thành. Đây là dạng áp lực nặng. Dạng thứ hai là sự kỳ vọng của người khác về bạn quá cao. Sau đó bạn lại quá sợ không thể hoàn thành nhiệm vụ. Như hiện nay học sinh thi vào đại học, trước khi thi đại học đều rất áp lực. Dạng thứ ba là sau khi tự bản thân mình đã làm chuyện xấu thì sợ bị người khác phát hiện rồi mang ra công bố trước mọi người. Có một người sau khi tham ô một số tiền lớn thì suốt ngày nơm nớp lo âu. Đương nhiên là mất ngủ, dùng thuốc gì cũng không thể trị khỏi. Kết quả sau khi bị bắt vào tù, đến tuần thứ 2 thì ngủ rất ngon. Tại sao vậy? Vì con người chỉ cần tâm thái tốt lên rồi thì cơ thể sẽ tự động hồi phục, hoàn toàn không cần điều chỉnh.
5. “Tín” ứng với tỳ, thổ
Tín, tín tức là thành tín. Trong ngũ hành tín thuộc hành thổ. Ứng vào trong 4 mùa là trưởng hạ, cũng chính là khoảng thời gian giữa mùa hạ và mùa thu. Trạng thái trong thời gian này chính là lúc vạn vật đang kỳ thai nghén. Chúng ta đều biết vạn vật thai nghén, tất cả sự phát triển đi lên hoặc đi xuống của mọi vật là phải dựa vào sự thành tín của con người.
Chúng ta khi gây dựng sự nghiệp, hay làm người cũng vậy “nhân vô tín bất lập”, con người không có niềm tin họ sẽ không thể đứng lên được. Trạng thái của cơ thể cũng vậy, nếu như một người họ rất thành tín, rất trung thực, thì sau đó sức hành động của họ rất mạnh. Người trong lòng không so đo tính toán thì tiêu hóa của họ rất tốt. Ngược lại, người thường hay so đo tính toán thì tiêu hóa họ sẽ rất tệ.
Một người chỉ thích oán trách người khác thì sẽ không có sức hành động, sẽ không muốn làm việc.
Vì con người chỉ cần khí huyết lưu thông, tứ chi hoạt động. Vì tỳ chủ tứ chi. Khi tứ chi hoạt động thì tỳ vị sẽ khỏe mạnh. Tỳ vị khỏe mạnh thì dạ dày sẽ khỏi bệnh. Ăn sẽ ngon miệng, và ngủ rất ngon, là có thể ăn ngủ tốt, thì họ sẽ khỏi bệnh thôi.
Hiện nay, phương Tây cho rằng, phương cách sống không đúng sẽ dẫn đến bệnh tật. Điều này cũng đúng với việc chúng ta áp dụng theo lời giáo huấn của cổ thánh tiên hiền “Nhân lễ nghĩa trí tín” để quản thúc phương cách sống của chúng ta, thì sẽ tránh được rất nhiều bệnh tật, thậm chí có thể chữa khỏi rất nhiều loại bệnh. Cách chữa trị này vừa không tốn tiền, và cũng không dùng thuốc vẫn có thể đạt hiệu quả rất tốt.
Thiên Hà biên tập
Nguồn: Songdep