Lễ Vu Lan báo hiếu là một trong các ngày đại lễ của đạo Phật để báo ân, báo hiếu cha mẹ, ông bà của mình và tri ân tổ tiên. (Theo Phật giáo Đại Thừa)
Lễ Vu Lan được thực hiện vào ngày rằm tháng 7 hàng năm (15/7 âm lịch).
-Nguồn gốc ra đời và ý nghĩa của ngày Vu Lan.
Nguồn gốc: Theo sự tích Đại Đức Mục Kiền Liên (một trong 2 đại đệ tử -đệ nhất thần thông -của Phật Thích Ca Mâu Ni) với lòng đại hiếu đã cứu mẹ ra khỏi ngục quỷ.
Theo kinh Vu Lan, khi mẹ của Mục Kiền Liên đang tại thế, Ông rất mực kính trọng, rất mực hiếu thảo với đấng sinh thành mặc dầu Ông sớm rời nhà đi theo con đường tu Đạo. Sau khi tu luyện thành công, ông nhớ mẹ là bà Thanh Đề đã qua đời nên dùng phép thần thông để tìm bà khắp thế gian, ông thấy bà bị đày thành Ngạ quỷ (quỉ đói), bị đói khát hành hạ, vì bà từng làm những việc xấu, việc ác trong các kiếp luân hồi của bà. Đau long nhìn thấy mẹ bị đọa đày, Mục Kiền Liên đã hóa đĩa thức ăn dâng lên mẹ , nhưng thức ăn vào đến miệng liền bèn hóa thành ngọn lửu đỏ.
Mục Kiền Liên cầu cứu lên Phật Tổ, Phật dạy rằng, đại ý: “Dù thần thông quảng đại đến đâu cũng không đủ sức cứu mẹ của ông được, chỉ có một cách nhờ hợp lực của chư tăng khắp mười phương mới mong giải cứu. Vậy ta thấy ngày rằm tháng bảy là thích hợp để cung thỉnh chư tăng hợp lại, hãy sắm lễ để thỉnh mời. Phật cũng dạy rằng: Nếu ai muốn báo hiếu cha mẹ thì cũng vào ngày này làm lễ báo hiếu. Theo lời Phật dạy Mục Kiền Liên đã cứu được mẹ của mình và từ đó ngày lễ Vu Lan báo hiếu ra đời.
Ý nghĩa: Ngày lễ Vu Lan là dịp để con cháu trong gia đình hội tụ vừa thể kiện sự gắn kết tình thân vừa để tỏ lòng hiếu thảo, thực hiện đền đáp công ơn sinh thành của cha mẹ, ông bà và kính nhớ tổ tiên. Nhằm duy trì, tôn vinh đạo lý “ẩm hà tư nguyên” của con người và nhắc nhở nhau tránh làm điều xấu.
-Ở nước ta, vào ngày lễ Vu Lan thường có nghi thức bông hồng cài áo. Nghi thức này do thiền sư Thích Nhất Hạnh khởi xướng trong cuốn sách “Bông Hồng Cài Áo” viết vào năm 1962. Những ai may mắn còn cha, mẹ thì cài bông hồng đỏ và một bông hồng trắng sẽ cài cho những ai mà cha, mẹ của họ đã đi vào cõi luân hồi.
-Theo Thiên lý thì phận làm con vừa phải có tình cảm, vừa có nghĩa vụ đền ơn sinh thành đối với bố mẹ khi họ còn sống. Nếu không thì mắc nợ họ, tương đương với tạo nghiệp cho bản thân và về sau được đổi lại.
Bởi vậy, con cái đối đãi với bố mẹ của mình khi còn sống như thế nào là hết sức quan trọng và có ý nghĩa với bản thân.
Vì vậy ngày lễ Vu lan sẽ có giá trị thiết thực hơn, nhân văn hơn đối với những người cha mẹ của họ còn sống, là ngày mà mỗi người nhắc nhớ mình nghiêm khắc hơn trong việc duy trì lối sống trọng đức, không ích kỷ hại nhân.
Tuệ An