Sự tiện lợi và dễ dàng giúp con người có thể có được rất nhanh thứ mình mong muốn, tiết kiệm được rất nhiều sức lực và thời gian. Nhưng cái gì dễ được cũng sẽ dễ mất, sự tiện lợi cũng đã làm cho con người mất đi rất nhiều thứ mà chỉ khi bỏ công sức thật sự ra mới hiểu được ý nghĩa của nó.
Vào đầu thế kỷ 20, khi các nhà sáng chế phát minh ra các thiết bị giúp tiết kiệm sức lao động ở gia đình. Người ta vui mừng đón nhận những thiết bị này, cho rằng nó sẽ giải phóng sức lao động của mình và lần đầu tiên họ có thể hưởng thụ cuộc sống.
Vào đầu thập kỷ 80 của thế kỳ 20, khi người ta bắt đầu sản xuất các công nghệ về đồ cá nhân, như đài thu thanh, điện thoại, internet, tivi… Thì trong tư tưởng con người đã bắt đầu suy đến việc áp dụng những đồ cá nhân đó vào cuộc sống sao cho thật tiện lợi.
Nếu như sự tiện lợi khiến cho cuộc sống và công việc dễ dàng hơn thì công nghệ đồ cá nhân khiến con người trở nên độc tôn hơn. Các công nghệ mới là chất xúc tác để đưa cái tôi lên, nó khiến cho cái tôi của người ta dễ được biểu đạt hơn. Nếu bạn không tin, thì thử suy nghĩ về những thói quen của chính mình. Có phải bạn chỉ ném quần áo vào máy sấy thay vì phơi như cách thông thường? Bạn mua cà phê trên đường hay tự pha? Cho dù người ta biết cách nào là tốt nhất, thì tuyệt đại đa số vẫn chọn cách dễ nhất.
Thời xưa người ta phải bỏ ra nhiều công sức để làm mọi thứ, và tất cả các việc đều có liên hệ với nhau và cần thiết để duy trì cuộc sống. Sau khi có được những thành quả từ sự vất vả lao động, người ta mới cảm thấy được sự trân quý của lao động, trân quý đồ vật, cũng như trân quý những mối tương tác giữa con người với con người.
Với sự tiện lợi và dễ dàng nó làm hại nhân loại trên nhiều phương diện khác nhau: chẳng hạn như nhiều người không còn trân trọng sức lao động, những công việc đơn giản hàng ngày của con người từng được nhìn nhận là niềm tự hào và mục đích sống, nhưng hiện nay lại bị dán nhãn là cực nhọc. Cách đây 30 năm người nông dân thu hoạch lúa về đều dùng máy tuốt lúa, khi có máy vò rồi nên việc dùng máy tuốt lúa kia sẽ bị cho là cực nhọc.
Hiện nay, chẳng còn mấy ai lựa chọn làm việc chỉ để làm việc như vậy. Mà ngược lại, tính hiệu quả mới là trên hết. “Đạo đức nghề nghiệp” đưa con người đạt đến sự tôn nghiêm thì sự tiện lợi làm cho con người trở nên lười nhác, việc order một cốc trà sữa về nhà quá dễ dàng nên nhiều người trẻ tuổi đã không còn hiểu được ý nghĩa của việc đôi khi phải xếp hàng và niềm vui khi được đi mua sắm cùng trò chuyện với ai đó.
Có quan điểm cho rằng sự tiện lợi cũng làm méo mó quan niệm của người ta về những yếu tố cần thiết để sản xuất và chế tạo. Chúng ta đã không còn tự trồng cấy và nấu thức ăn, nướng bánh mỳ, khâu quần áo, và có xu hướng lãng phí hơn. Bởi vì chúng ta chưa biết trân trọng điều “một ngày làm việc hết mình”.
Đồ ăn nhanh đã dẫn tới sự thiếu dinh dưỡng và sức khỏe yếu. Bởi vì chúng ta không còn phải chế biến thức ăn từ bước đầu, cũng không còn động lực để làm như vậy. Quá trình chuẩn bị một bữa cơm bắt đầu từ vo gạo, rửa rau… cũng giúp con người trải nghiệm những giá trị quý báu của cuộc sống. Leo núi khác với đi cáp treo lên tận đỉnh núi, cho dù bạn cùng có một đích đến. Chúng ta trở thành những người chỉ quan tâm đến kết quả.
Chúng ta đang có xu hướng biến hầu hết những trải nghiệm cuộc sống của mình trở thành một chuỗi những chuyến đi bằng cáp treo. Chẳng hạn như Facebook, hầu như tất cả mọi người đều có tài khoản facebook, đó là cách tiện lợi nhất để theo dõi bạn bè và gia đình, lẽ ra họ phải thể hiện sự quan tâm đó bằng những gặp gỡ cụ thể trong cuộc sống thì họ chỉ xem qua Facebook. Cách bố trí và vận hành trên Facebook đã lấy đi của chúng ta tất cả, ngoại trừ một số thứ hời hợt bề mặt như quyền chọn ảnh cho hình nền. Nhưng chúng dường như đang làm cho chúng ta đều giống nhau.
Các hoạt động mua sắm và ăn nhanh, hoặc ăn trên đường đã khiến cho những túi nhựa nilon độc hại không thể phân hủy sinh học lan ra đại dương. Có cách để chúng ta sống mà không thải ra rác nhưng người ta không thích áp dụng, đa phần là vì nó không thuận tiện. Hiện nay chúng ta sống trong một thế giới mà sự tiện lợi đã lên ngôi, trở thành một thứ quyền lực mạnh mẽ nhất.
Ở đây chúng ta không phản đối công nghệ một cách cực đoan. Đa phần chúng ta sẽ vẫn dùng điện thoại di động, máy giặt, và lái ô tô hay xe máy đi làm. Nhưng cốt lõi ở đây là, đừng làm cho cuộc sống của mình trở nên quá thuận tiện đến mức bị lỡ mất những gì thực sự ý nghĩa, mất trải nghiệm giá trị của quá trình làm việc. Và khi thực hiện các việc, chúng ta sẽ có được một cảm giác sâu sắc về mục đích công việc, và niềm tự hào vì đã tự mình hoàn thành điều gì đó.
Biên tập Thông Lộ