Dạy con như cổ nhân: Tiên học lễ, hậu học văn, sau này mới có thể “công thành, danh toại”

Có câu: “Tiên học lễ, Hậu học văn”, người xưa thực sự cho rằng, muốn học tốt văn hóa thì trước hết phải học cách lễ nghi làm người, để giáo dục và nuôi dưỡng một đứa trẻ công thành danh toại, thì hành thiện tích đức là gốc rễ. Tổ tiên trọng đức, sẽ hướng con cháu đến một nền giáo dục nhân văn, khuyến khích con cháu đọc sách Thánh hiền, học hỏi những tấm gương của những bậc quân tử.

Ngày nay, nhiều bậc cha mẹ cũng rất chú trọng vào việc giáo dục con cái, có khao khát mãnh liệt muốn con cái trở nên tài ba và xuất chúng, nhưng do quan niệm tư tưởng hiện đại hóa, người ta dường như quên mất đi gốc rễ của vấn đề. Rất nhiều bậc cha mẹ dạy dỗ con, thúc ép con cái học theo những phương pháp giáo dục ngày nay, với mong muốn con cái học cao tài rộng, để không thua kém “con nhà người ta”, con cái mệt mỏi, cha mẹ cũng căng thẳng, áp lực tạo thành là rất lớn, dẫn đến kết quả học tập không như mong muốn.

Phương pháp giáo dục con theo văn hóa truyền thống

Đậu Vũ Quân là người sống vào thời Hậu Tấn thuộc thời kỳ Ngũ Đại ở Trung Quốc. Ông ở tại Kế Châu, thời cổ đại chính là nước Yên, vì vậy người ta gọi ông là Đậu Yên Sơn. Gia đình ông vô cùng giàu có, thế nhưng tâm ông lại bất chính, thường bắt nạt người nghèo. Vì làm việc thất đức, cũng vì thế mà 30 tuổi vẫn chưa có con.

Một đêm, ông nằm mộng thấy người cha đã qua đời của ông trở về, nói: “Con tâm địa bất chính, đức hạnh không đứng đắn, lại làm việc ác như vậy, không những sẽ không có con mà còn đoản mệnh nữa. Con phải mau sửa sai hướng thiện, tích nhiều âm đức, trợ giúp nhiều người, có như vậy mới cứu vãn được số mệnh.”

Sau đó, ông không còn dám làm việc ác nữa mà còn giúp đỡ người nghèo khổ rất nhiều nơi, bạn bè thân quyến không có tiền mua quan tài làm đám tang, ông đã đứng ra bỏ tiền mua, ông thậm chí thiết lập “Nghĩa quán” trong nhà mình, mời bậc thầy danh tiếng tới dạy học, giúp cho trẻ em nhà nghèo khó không có điều kiện đều có thể đến học, đối với những hộ dân nghèo, ông cho họ vay tiền lấy vốn làm ăn. Để có tiền giúp đỡ người khác, ông sống thanh đạm, không xa hoa, lãng phí.

Một lần nọ, ông nhặt được một túi bạc lớn ở một quán trọ, ông đã ở đó cả ngày, chờ người mất quay lại tìm, để trả lại nguyên vẹn số bạc.

Một đêm nọ, Đậu Yên Sơn lại nằm mộng thấy cha mình, cha ông nói: “Hiện giờ con đã tích được rất nhiều đức, ông Trời sẽ ban cho con năm đứa con trai, và thọ mệnh của con cũng được kéo dài.” Sau khi Đậu Yên Sơn tỉnh dậy, mặc dù biết rằng đây chỉ là một giấc mơ, nhưng ông lại càng chăm chú tu dưỡng bản thân hơn nữa, làm nhiều việc thiện. Sau đó, vợ ông quả nhiên sinh hạ được năm người con trai.

Từ đó, ông rất coi trọng sự giáo dục con cái, thường dạy con thái độ xử thế và nghĩa lý Thánh hiền. Năm người con dưới sự dạy dỗ của ông đều đỗ đạt, người quê ông không ai không khen ngợi, thanh danh Đậu Vũ Quân và năm người con vì vậy mà được truyền khắp cả nước.

Đậu Yên Sơn chính là cảm thấy trên đầu ba thước có Thần linh, nên mới kính sợ Thiên Địa từ căn bản, bắt đầu trọng đức hành thiện, đắc được phúc báo. Thế là từ căn bản ấy hiểu được vì sao cần cho con cái học tập nghĩa lý Thánh hiền. Cũng chính là hiểu được nguyên nhân căn bản cần tuân theo việc giáo đạo Nho học.

Phương pháp giáo dục con cái ngày nay

Trong văn hóa truyền thống, phương pháp dạy dỗ con cái dựa trên cơ sở “hành thiện”, người xưa tín Thần kính Phật nên rất coi trọng việc tu dưỡng đạo đức, tổ tiên tạo phúc, tích đức, con cháu đầy đàn, học hành vinh hiển.

Nhìn vào xã hội ngày nay, nhiều người đã không còn tin vào luật nhân quả, chỉ tin vào thuyết vô thần và thuyết duy vật, tiêu chuẩn nhận định sự thành công trong dạy dỗ con cái cũng đã sai khác với ngày xưa, hoàn toàn là dựa vào thành tích và điểm số ở trường, kể từ đó gây nên áp lực lên vai những đứa trẻ.

Có một câu chuyện như sau về một cặp vợ chồng, chồng là kỹ sư, vợ là giáo viên. Hai vợ chồng hàng ngày tiết kiệm tiền bạc, ăn uống đạm bạc, dành tiền đăng ký cho con học các lớp bổ túc, cả hai vợ chồng mải mê kiếm tiền, dành rất ít thời gian dành cho con cái, trong quá trình nuôi dạy con cái không thực sự chú trọng vào tu dưỡng đạo đức, làm tấm gương cho con, ngộ nhận rằng, chỉ cần cho con cái điều kiện học tập thật tốt là tròn nghĩa vụ.

Sau bao nỗ lực của đôi vợ chồng, người con cũng coi như đạt được một số thành tựu nhất định. Vào những năm cuối đời, khi sức khỏe của hai vợ chồng không ổn định, cần người chăm sóc, nhưng khi đó, người con trai đã từ chối với nhiều lý do khác nhau.

Tổ tiên không tích đức, cha mẹ không chú trọng hình thành nhân cách tốt cho con, thì dù cho đứa trẻ có “danh toại” như thế nào, cũng không thể coi như đã thành nhân, bởi vì tiêu chuẩn giáo dục con cái theo phương pháp này quá sai lệch so với văn hóa truyền thống, không có quy chuẩn để ước thúc đạo đức. Chỉ khi quay về với các giá trị truyền thống, con đường nhân sinh mới có thể thực sự rộng mở.

Lan Hòa biên dịch

Nguồn: Secretchina