Trong “Đạo Đức Kinh” Lão Tử giảng: “Nhân từ mới có thể dũng cảm, người đàn ông nhân từ chiến có thể thắng, coi đây là nguyên tắc của mình. Trời sẽ cứu họ, dùng sự nhân từ mà bảo vệ họ”
Người xưa có câu: “Đức tính lớn của trời đất là sự sống, che chở muôn loài sinh linh, nhân từ mà sáng tạo ra muôn vật tốt lành.” Người xưa tin rằng Thượng đế tạo dựng nên vạn vật, ban tặng cho chúng những đức tính tốt đẹp, và xây dựng luật lệ để chúng sinh ra vạn vật với lòng nhân ái.
Xuất phát từ thuyết vũ trụ quan “sự hợp nhất giữa con người và thiên nhiên, văn hoá truyền thống đề cao tinh thần nhân từ, yêu cầu con người phải nghĩ đến người khác, giúp đỡ người khác, trân trọng cuộc sống và sống hòa hợp với vũ trụ.
Tư tưởng nhân từ là khái niệm cốt lõi của văn hóa Nho giáo, người ta cho rằng người nhân từ có thể hòa nhập với vũ trụ và vạn vật, đạt được nhân cách của một chính nhân quân tử.
Khổng Dĩnh Đạt chú giải trong Thi kinh chính nghĩa rằng: “Quân tử và tiểu nhân nói ở đây có nghĩa là sự đối lập của người tại vị và thứ dân. Quân tử dẫn dắt, lãnh đạo, tiểu nhân cung cấp sức lực, lao dịch.
Sau này, nhất là từ khi quan niệm Nho gia của Khổng Tử truyền bá ra thì “quân tử” được dùng với nghĩa là người có tu dưỡng đạo đức cao thượng.
Người quân tử chính trực sẽ làm theo mệnh trời, cho rằng sự vận động của các thiên can phản ánh khí lực, quý nhân nên không ngừng nỗ lực để làm tròn trách nhiệm của mình; quý nhân tâm rộng như đất, đức sâu như đất nên sinh trưởng vạn vật, chở che vạn vật, chứa đựng vạn vật, làm cho vạn vật thịnh vượng.
Khổng Tử so sánh “nhân từ” với “mệnh”, tự nhiên sinh đức, lễ nghi là gì nếu con người không nhân từ? Còn gì vui nếu con người không nhân từ?” Làm bất cứ điều gì với lòng nhân từ làm cơ sở và tiền đề.
Khổng Tử nói “yêu thương người khác; phủ nhận bản thân và khôi phục nghi lễ vì lòng nhân từ.” Đừng làm điều mình không muốn cho người khác. ”Điều này có nghĩa là bạn phải giúp người khác đạt được điều mình muốn.
Người nhân từ luôn được mọi người tôn trọng, Khổng Tử nói về việc làm việc gì cũng nghiêm túc, đối xử nhân hậu, trung thực, tử tế và không làm tổn thương người khác.
Đối đãi với người khác bằng lòng nhân từ, thực tâm thiện đãi người khác mới có thể khơi dậy dũng khí trong lòng họ. Ngô Khởi dấy binh là một ví dụ điển hình minh chứng cho câu “Từ cố năng dũng” (Nhân từ thì có thể dũng). Ngô Khởi yêu quân như con. Ông sẵn sàng quỳ xuống dùng miệng của mình hút máu và mủ trong vết thương của binh sỹ bị thương. Điều này đã khiến các binh sỹ cảm động sâu sắc, nên họ có thể chiến đấu dũng mãnh nơi xa trường, sẵn sàng xả thân vì ông.
“Từ” là phẩm chất đạo đức cao đẹp được truyền từ đời này qua đời khác của người xưa. Bởi vì có “từ” tâm nên mới có thể thấu hiểu người khác, mới có thể thông tình đạt lý, mới biết cách dùng người. Trên đời này nếu có một thứ có thể khiến người khác cam tâm tình nguyện đi theo mình và làm lợi cho bản thân mình thì đó chính là đối đãi với họ bằng “từ” tâm.
Mạnh Tử đề nghị rằng đức hạnh và lương tâm thuộc về bản chất của con người, làm người thì phải giữ thiện, không ngừng nâng cao cảnh giới đạo đức, ai cũng có lòng thương người. Trọng tâm, ai cũng có; trái tim đúng sai, ai cũng có .
Mạnh Tử gắn trách nhiệm đạo đức với tinh thần trách nhiệm và nói: “Một người đàn ông lịch lãm hơn là khi tử tế với người khác.” Ông tin rằng đức tính cao nhất của một người đàn ông là cùng làm điều tốt với người khác.
Thiên thượng nuôi dưỡng của vạn vật. Người xưa nhấn mạnh sự hài hòa giữa con người với các tầng trời và thiên nhiên, mô tả vẻ ngoài rực rỡ của vạn vật, cho rằng tạo ra sự sống là “nhân từ”, nhân hậu, nên dù là văn học, nghệ thuật hay các môn nghệ thuật khác, họ đều nhấn mạnh đến “sinh khí” và sự vận động của thế giới và vạn vật, đồng thời ca ngợi sự hài hòa, vẻ đẹp của trời đất và cuộc sống tốt đẹp của trời.
Sách Đại học nói: “Đạo của người đại học là sáng tỏ đức hạnh, gần dân, tận hiếu”, tức là thể hiện đức tính tự nhiên của mình, gần gũi và quan tâm đến nhân dân, để đạt đến trạng thái viên mãn.
Văn hóa truyền thống rất coi trọng tinh thần trách nhiệm của con người. Lấy thiên hạ làm trách nhiệm của chính mình đã trở thành trách nhiệm và mối quan tâm sâu sắc của con người đối với đất nước và nhân dân.
Các bậc hiền triết xưa nay luôn quy chuẩn cách sống mẫu mực lưu lại cho thế hệ mai sau, chẳng hạn như “ngũ đế” thời xưa cai trị thiên hạ, nội giới khiến con người có ý thức tôn trọng đại lộ, thiên hạ thái bình;
Khổng Tử chú trọng tu dưỡng đạo đức, kiên quyết đề cao đạo đức và công lý; Hoàng đế Thái Tông nhà Đường là người nghiêm khắc tự kỷ cương, quản trị tốt và yêu thương dân chúng, đã tạo ra một thế hệ thịnh trị của chính quan. Chính sách “chăm sóc tất cả” khiến mọi người đều gắn bó và ngưỡng mộ.
Trong hàng ngàn năm, văn hóa truyền thống dựa trên việc nhấn mạnh tính cách, lòng nhân từ và theo đuổi cảnh giới hài hoà giữa con người và thiên nhiên đã điều chỉnh suy nghĩ và hành vi của con người. Trừng phạt cái ác và thúc đẩy cái thiện; Đạo Phật dạy Phật Pháp vô biên, từ bi và cứu độ phổ quát, và dạy con người hướng thiện.
Tất cả các tôn giáo chính thống trong lịch sử đã đánh thức lương tâm con người và khuyến khích con người theo đuổi chân lý, để cuộc sống chân chính có một tương lai tươi sáng.
Nguồn Epochtimes
Hằng Tâm